Η Δίκτη και ο Όλυμπος είναι τα πιο φημισμένα, πιο πασίγνωστα βουνά της αρχαιότητας, επειδή, σύμφωνα με τη Μυθολογία, ο Δίας γεννήθηκε στη Δίκτη και μετά στον Όλυμπο έγινε ο αυθέντης και πατέρας θνητών και θεών.

1. Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗ Σ (Ο ΑΜΜΩΝ ΔΙΑΣ, Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΚΡΗΤΗ = ΙΔΑΙΑ)

Α. Ο ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ ΟΣΙΡΙΣ, Η ΙΣΙΔΑ ΚΑΙ Ο ΑΜΜΩΝ ΔΙΑΣ

Ο Διόδωρος Σικελιώτης στο «Βιβλιοθήκη Ιστορική» (1. 6-13) αναφέρει ότι οι Αιγύπτιοι ιερείς τους είχαν πει , όταν είχε πάει στην Αίγυπτο, πως οι Αιγύπτιοι αρχικά είχαν ως θεούς τον αστέρα ήλιο και τον αστέρα σελήνη, επειδή θεώρησαν πως δύο θεότητες υπάρχουν αιώνιες και πρώτες, ο ήλιος και η σελήνη, που τους ονόμασαν Όσιρι και Ίσιδα, βασισμένοι σε κάποια συγκεκριμένη ετυμολογία για το κάθε όνομα. Στα ελληνικά αυτοί οι θεοί ονομάζονται, λέει, Διόνυσος και Δήμητρα. Ο Διόδωρος λέει επίσης ότι οι Αιγύπτιοι του είπαν και ότι θεοποίησαν τα κύρια στοιχεία που εκπέμπουν ο ήλιος και η σελήνη. Το πνεύμα το ονόμασαν, μεθερμηνεύοντας τη λέξη τους, Δία, κι επειδή αυτός ήταν η πηγή της ψυχής των ζώων, τον θεώρησαν υπό μίαν έννοια πατέρα των πάντων. Τον αέρα τον ονόμασαν, λένε, Αθηνά, όπως μεταφράζεται η λέξη, και τη θεώρησαν κόρη του Δία, παριστάνοντας την παρθένο, επειδή ο αέρας από τη φύση του δεν φθείρεται και φτάνει στα πέρατα του σύμπαντος κλπ.

Μετά από πολλά χρόνια, λένε οι Αιγύπτιοι, τη θέση των θεών αυτών πήραν οι βασιλιάδες της Αιγύπτου που είχαν κάνει ευεργεσίες, και αυτό είναι κάτι που έγινε, λένε, μετά το θάνατο και τη μετάστασή τους στους ουρανούς. Από τους θεούς αυτούς ο Ήλιος και η Σελήνη ήταν οι πρώτοι βασιλιάδες των Αιγυπτίων, ομώνυμοι με τα άστρα του ουρανού και της σελήνης. Κατόπι βασίλεψε ο Κρόνος που παντρεύτηκε την αδελφή του Ρέα και γέννησε, τον Όσιρι και την τον Δία και απο αυτούς οι υπόλοιποι θεοί: Απόλλων, Ήφαιστος κ.α.

Σημειώνεται ότι:

Α) Ο Ηρόδοτος λέει ότι ο Δίας, σύμφωνα με τους Αιγυπτίους, καλούνταν Αμούν > Άμμων, επειδή οι ζωγράφοι και οι αγαλματοποιοί τον παραστάνουμε με κεφάλι κριού (αμούν), αν και ο θεός δεν έχει αυτό το πρόσωπο. Και το παριστάνουν, λέει, έτσι, επειδή κάποτε ο Ηρακλής θέλησε να τον δει και προ αυτού, επειδή ο Δίας δεν ήθελε να δει το πρόσωπό του, ο Δίας φόρεσε προβιά κριού: «Αμούν γαρ Αιγύπτιοι καλέουσι τον Δία. τοις δε κριούς ου θύουσι Θηβαίοι…..» ( Ηρόδοτος, B 42), Ο θεός ‘Αμούν (ή Άμμων Δίας) των Αιγυπτίων δεν είναι το αυτό επακριβώς πρόσωπο με το Δία των Ελλήνων, ήτοι το Δία που γεννήθηκε στην Κρήτη απ΄όπου και Κρητικός ή Κρηταγενής, αφού ο Δίας των Αιγυπτίων είχε διαφορετική γενεαλογία και διαφορετική ιεραρχία απ΄ότι ο Δίας στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα ανώτατος θεός ήταν ο Δίας, ενώ στην Αίγυπτο ανώτατος θεός ήταν ο Όσιρις.

Β) Σύμφωνα με ορισμένους αρχαιολόγους ο Άμμων Δίας, αρχικά ήταν τοπικός θεός στη Θήβα της Αιγύπτου και μετά όλης της Αιγύπτου. Παράλληλα στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου ως θεός λατρευόταν ο αστέρας ήλιος, που λεγόταν ο θεός Ρα ή ρε. Θεωρούνταν ο δημιουργός κάθε ζωής, ο αληθινός πατέρας και κύριος των θεών και των ανθρώπων. Συμβολιζόταν (μετα που έγινε προσωποποίηση των θεών αστέρων) με άνθρωπο που πάνω στο κεφάλι του είχε είτε ένα κύκλο (= τον ήλιο) είτε ψηλό καπέλο (υπονοώντας ότι είχε μεγάλο μυαλό) λυγισμένο προς τα πίσω. Αργότερα έγινε ταυτισμός του Ρα με τον Άμμων και έτσι προήλθε η ονομασία Άμμων Ρα.

Τήνος Κυκλάδων, 330 π.Χ. με κεφαλή του Αμμωνα.

Αργυρό δίδραχμο Τήνου, 250 π.Χ, με Αμμωνα και Ποσειδώνα.

Β. Ο ΛΙΒΥΟΣ ΑΜΜΩΝ ΔΙΑΣ, Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΙΔΑΙ ΚΑΙ ΚΡΗΤΗ

Ο Διόδωρος Σικελιώτης (5.64-77) αναφέρει ότι σύμφωνα με το μύθο των Ατλάντιων της Λιβύης (= η Αφρική, Ηρόδοτος Β 16, ιδιαίτερα η περιοχή όπου το όρος Ατλας) , μύθο που δεν συμφωνούν οι Κρήτες, υπήρχαν δυο βασιλιάδες-θεοί με το όνομα «Δίας». Από αυτούς ο ένας, αυτός που βασίλευε στην Κρήτη, ονόμασε το νησί της Κρήτης Ιδαία από το όνομα της συζύγου του, που την έλεγαν Ιδαία (Διόδωρος 3,61) και με την οποία απέκτησε δέκα γιους τους Κουρήτες και όταν πέθανε τον θάψανε στην Κρήτη. Ο άλλος, ο Ατλάντιος ή άλλως Άμμων Δίας, μετονόμασε το νησί από Ιδαία σε Κρήτη από τη γυναίκα του που την έλεγαν Κρήτη και η οποία ήταν κόρη ενός των Κουρητών», ο οποίος λόγω τω ευεργεσιών του έκανε εν ζωή, μετά τη μετάστασή του από τους ανθρώπους στον ουρανό οι Ατλάντιοι τον αγόρευσαν θεό και κύριο του σύμπαντος κόσμου στον αιώνα το άπαντα (Διόδωρος 3.70-71).

«Ο Κρόνος, σύμφωνα με τον μύθο (των Ατλάντιων), που ήταν αδελφός του Άτλαντα και διακρινόταν για την ασέβεια του και την πλεονεξία του , παντρεύτηκε την αδελφή του Ρέα και απέκτησε το Δία , που αργότερα ονομάστηκε Ολύμπιος. Είχε υπάρξει όμως και άλλος Δίας , αδελφός του Ουρανού, που βασίλευε στην Κρήτη, …… απέκτησε δέκα γιους τους Κουρήτες, ονόμασε το νησί από τη γυναίκα του Ιδαία, όπου ταφηκε μετα το θάνατό του.(«προσαγορεύσαι δε και την νήσον από γυναικός Ιδαίαν, εν η και τελευτήσαντα ταφήναι, δεικνυμένου του την ταφὴν δεξαμένου τόπου μέχρι των καθ’ ημάς χρόνων….»). Οι Κρήτες, όμως, δεν συμφωνούν με αυτά που λέει η μυθολογία των Ατλάντιων». (Διόδωρος 3.61).

«..Στη μάχη που δόθηκε ο Κρόνος κέρδισε την υπεροχή, ενώ ο Άμμωνας πιεζόμενος από σιτοδεία κατέφυγε στην Κρήτη, όπου, αφού παντρεύτηκε την Κρήτη, κόρη ενός από τους Κουρήτες που βασίλευαν εκεί τότε, ανέλαβε την εξουσία του τόπου και το νησί που μέχρι τότε ονομαζόταν Ιδαία το μετονόμασε Κρήτη από τη γυναίκα του». (Διόδωρος, βίβλος 3..71)

Ο Διόδωρος κατά δεύτερο αναφέρει ότι σύμφωνα με το μύθο των Κρητών (Διόδωρος 5.64-70 ) υπήρχε ένας μόνο Δίας, το οποίον «αφού τον γέννησε η μάνα του Ρέα στην ονομαζόμενη Ίδη, τον έδωσε κρυφά να τον αναθρέψουν οι Κούρητες που κατοικούσαν κοντά στο όρος της Ίδης. Εκείνοι τον πήραν και τον εγκατέστησαν σε κάποιο σπήλαιο. Όταν ο Διας έφτασε στην ηλικία της άνδρωσης πρώτα ίδρυσε μια πόλη στην περιοχή της Δίκτης, όπου σύμφωνα με το μύθο που λένε έλαβε χώρα η γέννησή του: «….ανδρωθέντα δ’ αυτόν (ο Δίας) φασί πρώτον πόλιν κτίσαι πει την Δίκτα, όπου και τη γένεσιν αυτού μυθολογούσι» Διόδωρος Σικελιώτης 5.70, 2-6). Μετά τη μετάσταση του Δία από τους ανθρώπους στους Ουρανούς , επειδή είχε ευεργετήσει τους ανθρώπους, οι άνθρωποι τον αγόρευσαν Θεό και κάτοικο του Ολύμπου (Περισσότερα βλέπε: Κεφάλαιο 6^ο Η ΚΑΚΟΗΘΕΙΑ «ΚΡΗΤΕΣ ΑΕΙ ΨΕΥΥΤΑΙ»)

Και επειδή από τη μια οι Κρήτες λέγανε τη νήσο τους με το όνομα Κρήτη και από την άλλη οι Λίβυοι (οι της Αφρικής) λέγανε την ίδια νήσο με την ονομασία Ιδαία γι αυτό και στα αρχαία κείμενα η ονομασία: ΊΔΗ Η ΙΔΑΙΑ ΟΡΗ = ΚΡΗΤΙΚΑ ΟΡΗ (όμως και τα Φρυγικά, γιατί Ίδη υπήρχε και στη Φρυγία), ΙΔΑΙΟΙ ΔΑΚΤΥΛΟΙ = ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΔΑΚΤΥΛΟΙ (= οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτη, που ο Απολλώνιος Ρόδιος ονομάζει και πάρεδρους της Ιδαίας μητέρας (Απολλώνιος Αργοναυτικά Α 1125 – 1135), ΙΔΑΙΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ = ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ (αυτός που ίδρυσε τους Ολυμπιακούς αγώνες), ΙΔΑΙΟ ΑΝΤΡΟ = ΚΡΗΤΙΚΟ ΑΝΤΡΟ ( κάθε σπήλαιο στη νήσο Ιδαία ή Κρήτη), ΙΔΑΙΟΣ ΔΙΑΣ = ΚΡΗΤΙΚΟΣ Η ΑΛΛΩΣ ΚΡΗΤΑΓΕΝΗΣ ΔΙΑΣ Η ΑΛΛΩΣ ΔΙΚΤΑΙΟΣ ΔΙΑΣ (επειδή η Δίκτη όπου γεννήθηκε είναι ένα από τα Ιδαία όρη), ΙΔΟΜΕΝΕΥΣ = ΜΕΝΟΣ ΚΡΗΤΗΣ (ο αρχηγός των Κρητών στον τρωικό Πόλεμο ) κ.α.

Σύμφωνα με τους άλλους αρχαίους συγγραφείς, οι οποίοι μιλούν και ετυμολογικά, η ονομασία Κρήτη προήλθε από το ότι εκεί κατοίκησαν οι Κουρήτες ή με συγκοπή Κ(ου)ρήτες > Κρήτες και Κρήτη ή άλλως γιατί η Κρήτη είναι επώνυμος του Κ(ου)ρήτα > Κρήτα, γιου του Δία ή της γυναίκας του Δία της Κ(ου)ρηταίας ή Κ(ου)ρήτις > Κρήτη, που ήταν κόρη ενός των Κ(ου)ρητών > Κρητών. Υπενθυμίζεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ονομαζόταν Ιδαίοι Δάκτυλοι, επειδή κατοικούσαν στους πρόποδες των Ιδαίων ορέων της Κρήτης και των οποίων τα παιδιά-απόγονοι μετά ονομάστηκαν Κουρήτες, επειδή επικούρησαν τη νιότη του Δία που γεννήθηκε στην Κρήτη, Και αφού οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης λεγόταν Ιδαίοι Δάκτυλοι ή Κουρήτες και μετά Κρήτες, άρα η ονομασία Κρήτες προήλθε πράγματι από το Κ(ου)ρήτες > Κρήτες, κάτι όπως και: σ(ι)τάρι > στάρι, κ(ο)ρυφή > κορφή κλπ.

Ο Βιργίλιος ” (Virgilii P. AENEIS Lib III, 131) αποκαλεί την Κρήτη «Curetum oris = Γη των Κουρήτων»: “Hortantur socii, Cretam proavosque petamus. Prosesquitur surgens a puppi ventus euntes, Et tandem antiquis Curetum allabimur oris”.131).

Ο Αλεξανδρινός γεωγράφος Διονύσιος ο Περιηγητής στο «Οικουμένης Περιήγησής» (βλέπε και «Ευσταθίου Υπομνήματα» 498), ο οποίος έζησε επί εποχής του Καίσαρα Αυγούστου (2^ος αι. μ.Χ.), αναφέρει ότι η ονομασία Κρήτη, καθώς λένε οι παλαιοί, προήλθε από το ότι εκεί κατοίκησαν οι Κουρήτες ή με συγκοπή Κ(ου)ρήτες > Κρήτες και κατ’ άλλους η Κρήτη είναι επώνυμος του Κ(ου)ρήτα > Κρήτα, του γιου του Δία και κατά τον Αρριανό του γηγενή Κ(ου)ρήτα > Κρήτα, ο οποίος έκρυψε το Δία στο Δικταίο όρος, τότε που τον γέννησε εκεί κρυφά η μάνα του η Ρέα, για να μην τον αφανίσει ο παιδοκτόνος πατέρας του, πρβ: «Κρήτη δε λέγεται, ως οι παλαιοί φασίν, από των εκεί οικησάντων Κουρήτων, οιονεί Κουρήτη, και εν συγκοπή Κρήτη. οι δε από Κρητός τινός αυτήν Κρήτη ωνόμασεν υιου του Διός. Αρριανός δε φησί Κρης, ου Κρήτη επώνυμον, ο τον Δια κρύψας εν όρει Δικταίω, ότε Κρόνος εμαστευεν εθέλων αφανίσαι αυτόν….»»’ (Dionysius Periegetes: Graece Et Latine : Cum Vetustis Commentariis ..., Τόμος 2, Ευσταθίου Υπομνήματα 498.)

Ομοίως ο Αρριανός στα «Βιθυνιακά»,βλέπε και Eustath. ad Dionys. 498, p310,29 Αρριανός (70Μ) , αναφέρουν ότι η νήσος Κρήτη ονομάστηκε έτσι από τον Κουρήτα Κρήτα, ο οποίος ήταν εκείνος που έκρυψε το Δία στη Δίκτη, επειδή ήθελε να το αφανίσει ο πατέρας του, πρβ: «..δέ φησί Κρής, ού Κρήτη επώνυμος, ο τον Δία κρύψας εν όρει Δικταίω, ότε Κρόνος εμάστευεν εθέλων αφανίσαι αυτόν».(Αρριανός Βιθυνιακά, 70 Μ)

Ομοίως ο Στέφανος Βυζάντιος στο έργο του «Εθνικά» (λήμμα «Κρήτη») αναφέρει ότι η νήσος Κρήτη από τον Αρχίλοχο ονομάζεται «Κρεήτη», με πλεονασμό του ε, και επίσης ότι η ονομασία «Κρήτη» κατ’ άλλους προέκυψε από συγκοπή της λέξης «κόρη, κ(ου)ρήτη» > Κρήτη, Κουρήτες > Κρήτες και κατ’ άλλους είναι επώνυμος είτε του κ(ου)ρήτα > Κρήτα, του γιου του Δία είτε ενός γηγενούς Κ(ου)ρήτα > Κρήτα, πρβ: «»Κρήτη, ή μεγίστη νήσος, ήν Κρεήτην έφη Αρχίλοχος κατά πλεονασμόν, οι μέν φασιν από τού κόρης κορήτην και Κρήτην κα τά συγκοπήν, οι δε από Κρητός τού Διός και Ιδαίας νύμφης παιδός, οι δ’ από Κρήτης μιάς των Εσπερίδων, οι δε από τινος γηγενούς Κρητός, άμενον δε παρά το κρής κρητός Κρήτη, ώς Θράκη και Χιτώνη και ευφρόνη, λέγεται και ποιητικώς Κρήται, λέγεται και και Κρής Κρητός και Κρήσση και Κρηταίος και θηλυκώς και ουδε τέρως και Κρητεύς και Kρητήoς καιαι με την ιδια Kρητήίος κτητικόν" και θηλυ κόν Κρητηνάς και Κρηταιεύς και Κρήσιος από τού Κρής, και Κρη σιάς θηλυκών και Κρησία και Κρήσιον και από τής Κρητός γενικής Κρήτης, και τροπή τού τι εις σKρήσις καί τό κτητικόν Κρητικός, καλείται δε ή νήσος και Αερία και Xθονία και Ιδαία».

Ομοίως ο Ολλανδός περιηγητής Olfert Dapper (1636-1689) («Ακριβής περιγραφή της Κρήτης», μετάφραση παρά του Μ. Βερνάρδου του Κρητός το 1835) αναφέρει: «….Πολυειδών διηγούνται, ότι ωνομάζετο το πάλαι η νήσος Κρήτη, η νυν παρά των Ευρωπαίων καλουμένη Κάνδια, και δια τι την ωνόμαζον ούτως. Τινές μεν λοιπόν συγγραφείς νομίζουσι ότι ωνομάσθη ούτως από κάποιον Κόρες ή Κορέτα, του οποίου το όνομα μεταλλάχθη έπειτα κατά Κρήτα…».

CANDIA OLIM CRETA

Στα λατινικά η νήσος Κρήτη λέγεται Creta. Με την ίδια λέξη λέγεται και το πέτρωμα «η κρητίς» (creta, cretaceum) = η λευκόγειος, ασβεστολιθική λεπτόκοκκος, εύθρυπτη γη, η ερυθρά κιμωλία, η οποία χρησιμοποιείται στη γραφή και από τους ζωγράφους. Προ αυτού μερικοί ισχυρίζονται ότι η νήσος Κρήτη πήρε το όνομά που έχει το πέτρωμα αυτό, επειδή έχει γη ως το πέτρωμα «η κρητίς». Μάλιστα σε αυτό επικαλούνται και τον Όμηρο, ο οποίος στην Οδύσσεια (τ 178 – 183) ονομάζει «λευκόγειο» την αρχαία πόλη της Κρήτης Λύκαστο. , πρβ:

«Άλλοι ισχυρίζονται πως τ’ όνομα (η Κρήτη) το πήρε από τη γη της. Μα ο Φίλιστος κι ο Κράτης διατείνονται ότι ως Αέρια πρώτα ήταν γνωστή. Κι ύστερα την είπαν Κρήτη. Κι η γνώμη μου; Όποιος «Μακαρία» την ονόμασε, λάθος δεν έχει κάνει. (Soneto: Bartholomeo dali Soneti)

Η πραγματικότητα είναι ότι το πέτρωμα «η κρητίς» πήρε την ονομασία του απο την Κρήτη και όχι η Κρήτη απο το πέτρωμα αυτό, δηλαδή από το Κρήτη βγήκε το Κρητίς, όπως συνέβη και με τα : Μαγνησία > μαγνήτης, Κίμωλος > κιμωλία κ.α.

Στα ενετικά η νήσος Κρήτης λεγόταν Candia και Creta (Creta olim Candia). Με τη λέξη Candia κανονικά λέγεται το Ηράκλειο και κατ’ επέκταση η Κρήτη, επειδή το Ηράκλειο ήταν επι Ενετών πρωτεύουσα[mk1] της Κρήτης. Το Ηράκλειο επι Αράβων Σαρακηνών στην Kρήτη λεγόταν Χάνδακας, επειδή οι Άραβες έκαψαν γύρω-γύρω απο αυτό μεγάλο προστατευτικό χαντάκι. Από την αραβική ονομασία Χάνδαξ (Chandak) προήλθε το ενετικό Candia. Προφανώς και με συνειρμό του ενετικού Chandax + Candeo - Candile ( λευκόγειος) > Candia.

2. Η ΙΔΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ

Α. ΤΑ ΟΡΗ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ «ΙΔΗ»

Ο Στράβωνας αναφέρει ότι στην Κρήτη υπάρχουν δυο όρη (δυο οροσειρές, όχι βουνά), τα Λευκά όρη προς τα δυτικά της νήσου η Ίδη στη μέση( Στράβων Γεωγραφικά Ι’, ΙV 4 c 474-5). Αναφέρει επίσης ότι με την ονομασία Ίδη ονομάζονται τα όρη της Κρήτης και της Φρυγίας ή άλλως Τρωάδα της Μ. Ασίας, των οποίων οι κορφές είχαν αφιερωθεί στη θεά Ρέα, τη μάνα του Δία (Στράβων, Ι, C 471, ΙΙΙ 20 και C 473, ΙΙΙ, 22) και επίσης ότι στην Ίδη της Κρήτης . βρίσκεται και η Δίκτη, όπου γεννήθηκε ο Δίας και ως εξ αυτού ο Δίας ονομάστηκε Δικταίος και το ιερό του στην Πραισό «Ιερό του Δικταίου Διός» («(Στράβων, Ι, C 474, ΙV 6 ), καθώς επίσης στην Ίδη βρίσκεται και ο λόφος Πύτνα όπου ο Κουρήτης Κύρβας έκτισε την Ιεράπυτνα (Στράβων I, 3 , C 472 , ΙΙΙ 19), πρβ:

«Ίδη όρος υπάρχει στην Τρωάδα και στην Κρήτη. Δίκτη είναι τόπος στη Σκηψία και όρος στην Κρήτη. Λόφος της Ίδης είναι η Πύτνα, απ’ όπου και η Ιεράπυτνα η πόλη ……. Οι διάφορες κορυφές της Ίδης, που ήταν όλες αφιερωμένες στη μητέρα των θεών (τη Ρέα), λέγονταν Δάκτυλοι……..» (Στράβων, Ι, C 471, ΙΙΙ 20 και C 473, ΙΙΙ, 22).

«Των δ’ ορών τα μεν προς δύσιν καλείται Λευκά, ου λειπόμενα του Ταϋγέτου κατά το ύψος.. Εν μέσω δ΄ εστί κατά το ευρύ χορότατον της νήσου το Ιδαίον όρον υψηλότατον των εκεί άλλα δ’ εστι πάρισα τοις Λευκοίς, τα μεν επί νότον τα δ’ επί την εω λήγοντα.» (Στράβων Γεωγραφικά Ι’, ΙV 4 c 474-5).

Ομοίως ο Διόδωρος Σικελιώτης ονομάζει τα όρη της Κρήτης όπου ανατράφηκες ο Δίας με την ονομασία Ίδη ή Ιδαία όρη: «…εν τοις κατά την Κρήτην Ιδαίοις όρεσι..» (Διόδωρος 5.60.2), «Εν τη προσαγορευμένη ‘Ίδη» (Διόδωρος 5.70,2) κ.α.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ «Η ΙΔΗ»

Η ονομασία «Ίδη» ή δωρικά «Ίδα», όταν αναφερόμαστε σε τόπο, σημαίνει, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα του Ηρόδοτου, τόπος με πυκνό δάσος» (το σύδενδρο όρος). Ετυμολογία από το (ι)δα > δά-σος, δας, με αναδιπλασιασμό δάδα, απ’ όπου: δαδί, δάσος, δασύς, δαίω (= καίω), δαυλός κλπ.

Το αυτό λέει και το Λεξικὸν Σουίδα ἤ Σούδα: «[Ίδη] παν σύμφυτον όρος. και [Ιδαίον] άντρον εν Κρήτη».

Ο Ηρόδοτος (βιβλίο 1, Κεφ. CX! 110.25 ) συγκεκριμένα αναφέρει "ταύτη μεν γαρ η Μηδική χώρη προς Σασπείρων ορεινή εστι κάρτα, και υψηλή τε και ίδησι συνηρεφής, η δε άλλη Μηδική χώρη ετσί πάσα άπεδος". Ομοίως στο εδάφιο (Ηρόδοτος 7, 111) αναφέρει «Οικέουσί (οι «Σάτραι» των «Θρηίκων¨> θρακών)) τε γαρ ούρεα υψηλά, ίδησί τε παντοίησι και νιφάσι συνηρεφέα, και εισί τα πολέμια άκροι».

Ο Απολλώνιος Ρόδιος ονομάζει τους πάρεδρους (βοηθούς, επίκουρους) της Ιδαίας μητέρας, ήτοι της Θεάς Ρέας (της μανας του Δία), στην Κρήτη με την ονομασία Ϊδαίους Δακτύλους, τους οποίους γέννησε σε σπήλαιο της Δίκτης: «…πάρεδροι Μητέρος Ιδαίης κεκληαται, όσσοι έασιν Δάκτυλοι Ιδαίοι Κρηταιέες, ους ποτέ νύμφη Αγχιάλη Δικταίο ανά σπέος…..» (Απολλώνιος Αργοναυτικά Α 1125 – 1135).

Ο Στράβων αναφέρει ότι η Δίκτη είναι μια από τις κορφές της Ίδης στην Κρήτη που είχαν αφιερωθεί στη Θεά Ρέα, η οποία στη Φρυγία καλούνταν και με τα ονόματα Ιδαία, Κυβέλη κ.α., από τους τόπους που λατρεύονταν, οι οποίοι λέγονταν Ίδη ή Ιδαία όρη, Κυβέλη κ.α. Επομένως το όνομα Ιδαία προήλθε από ουσιαστικοποίηση του επιθέτου Ιδαίος,ία,ον, το οποίο παράγεται από το ουσιαστικό Ίδη (δωρικά Ίδα) ή Ιδαία όρη, πρβ:

«οι Φρύγες και των Τρώων οι περί την Ίδησν κατοικούντες Ρέαν μεν και αυτοί τιμώσι και οργιάζουσι ταύτη, μητέρα καλούντες θεών και Άγδιστιν και Φρυγίαν Θεόν μεγάλη, από δε τον τόπων Ιδαία και Δινδυμήνην και Κυβέλη……(Στράβων, Γεωγραφικά 10, C 469 ΙΙ 12)

Σημειώνεται ότι:

Α) Ο Στέφανος Βυζάντιος αναφέρει ότι η Ίδη της Μ. Ασίας ονομάστηκε έτσι από τη γυναίκα ενός βασιλιά, όπως αναφέρει ο Χαραξ: <<Ίδη, Τροίας. Όμηρος «Ίδηθεν μηδέων», από της Ίδης τινός βασιλίσσης, ως Χάραξ. Οι οικούντες Ιδαίοι, και Ιδηϊδαι από της Ιδηίς ευθείας θηλυκής» (Στέφανος Βυζάντιος Εθνικά»).

Ο Διόδωρος Σικελιώτης (3.61) αναφέρει ότι Ιδαία λεγόταν η γυναίκα του βασιλιά-θεού Δία, εξ αιτίας της οποίας ονόμασε την Κρήτη και με το όνομα της Κρητικού Ιδαία.

Β) Το αρχαίο Λεξικό με τον τίτλο «Ετυμολογικόν το Μέγα ήγουν η Μεγάλη Γραμματική» (11ος αι. μ.Χ. συνάγει απο τα λεγόμενά του Απολλώνιου Ρόδιου ότι η λέξη Ίδη παράγεται απο το «ιδείν» και Ιδη = μέρος υψηλό απ΄όπου μπορεί κανείς να δει μακρά:

«..Απολλώνιος Αργοναυτικοίς. Ίδη, όρος εστίν υψηλόν, γίνεται από του ιδειν, όθεν εστίν άπαντα θεωρείν τα μήκοθεν, γραφεται δια του ι, τα γαρ εις δη βαρύτονα ου θελει διφθόγγω παραλήγεσθαι, κνίδη, (έστι δε βοτάνη στυπτική) Σίδη, όνομα πόλεως, έδη, (σημαίνει δε τον δεσμόν) κράδη, σημαίνει την συκήν, πρόκειται, βαρύτονα, δια το σπουδή και αυδή, παν σύμφυτον όρος Ίδη καλείται>>. (Ετυμολογικόν το Μέγα ήγουν η Μεγάλη Γραμματική, 11ος αι. μ.Χ.)

Η λέξη «ιδείν» παράγεται από το ρήμα οράω-ω = βλέπω, αόριστος β’ είδον, απαρέμφατο ιδείν, προστακτική ιδέ» κλπ οπότε, «Ίδη» = ο πάνω κόσμος, πανύψηλο μέρος απ΄οπου κάποιος μπορεί να «ιδείν» (ορά) τα πάντα, ενώ Αδης = το αντίθετο, το μέρος όπου δεν οράς τίποτα. Α-ίδης (α- στερητικό) > Άδης (Άδης = κάτω κόσμος.

Β. Η ΔΙΚΤΗ, ΤΟ ΟΡΟΣ ΟΠΟΥ ΓΕΝΗΘΗΚΕ Ο ΔΙΑΣ

Δίκτη λέγεται το βουνό της Κρήτης, όπου γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας, και επίσης εκεί γεννήθηκαν οι Ιδαίοι Δάκτυλοι, ο Δίας, όταν ανδρώθηκε, απήγε την πριγκίπισσα Ευρώπη κ.α. Η Δίκτη και ο Όλυμπος ήταν τα πιο διάσημα όρη της αρχαιότητας.Ο Ησίοδος στη «Θεογονία» αναφέρει ότι η Θεά Ρέα ήρθε στο όρον «Δίκτον» (οι άλλοι αρχαίοι συγγραφείς την αναφέρουν Δίκτη) και γέννησε το Θεό Δία.

«πέμψαν δ’ ες Λύκτον, Κρήτης ες πίονα δήμον/ οππότ’ άρ οπλότατον παίδων ήμελλε τεκέσθαι, Ζήνα μέγαν, τον μεν οι εδέξατο Γαία πελώρη, Κρήτη εν ευρείη τραφέμεν ατιταλλέμεναί τε./ ένθα μιν ίκτο φέρουσα θοήν δια νύκτα μέλαιναν / πρώτην ες Δίκτον’ κρύψεν δε εν χερσί λαβούσα/ άντρω εν ηλιβάτω ζαθέης υπό κεύθεσι Γαίης, αιγαίω εν όρει πεπυκασμένω υλήεντι»…… (Θεογονία Ησιόδου, στίχοι 476 – 485,)

Ο αρχαίος συγγραφέας Άρατος (304-404 π.Χ.) στο έργο του «Φαινόμενα» αναφέρει ότι η Δίκτη, όπου ανατράφηκε ο Δίας, βρίσκεται κολητά στην Ίδη: «ο μιν τότε κουρίζοντα Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο, άντρω εγκατέθεντο και έτρεφον εις ενιααυτόν, Δικταίοι Κούρητες ότε Κρόνον εψεύσαντο» ( Άρατος, Φαινόμενα 30 - 50)

Στους μετέπειτα χρόνους ο Στράβωνας (63 π.Χ. – 23 μ.Χ.) στα «Γεωγραφικά» λέει ότι δεν έχει δίκιο ο Άρατος που αναφέρει ότι η Δίκτη βρίσκεται κοντά στην Ίδη (πιο πριν την έχει πει και «Ιδαίον όρος»), αλλά απέχει από αυτήν χίλια στάδια στα ανατολικά (Στράβων Ι. C 479.12).και επίσης ότι η Κρήτη έχει δυο όρη (όχι βουνά, οροσειρές) , τα «Λευκά όρη» στα δυτικά και την Ίδη στη μέση, που είναι υψηλότατη.» (Στράβων Ι’, ΙV 4 c 474-5). . Αναφέρει επίσης ότι με την ονομασία Ίδη ονομάζονται τα όρη της Κρήτης και της Φρυγίας ή άλλως Τρωάδα της Μ. Ασίας που είχαν αφιερωθεί στη θεά Ρέα, τη μάνα του Δία και γι αυτό πολλοί μπερδεύουν τα πράγματα και λένε αναλήθειες (Στράβων C 471, ΙΙΙ 20 και C 473, ΙΙΙ, 22). Αναφέρει επίσης ότι στην Ίδη της Κρήτης βρίσκεται και η Δίκτη, όπου γεννήθηκε ο Δίας και εξ αυτού ονομάστηκε Δικταίος και το ιερό του στην Πραισό «Ιερό του Δικταίου Διός» («(Στράβων, Ι, C 474, ΙV 6 ), καθώς και το όρος Πύτνα όπου ο Κουρήτης Κύρβας έκτισε την Ιεράπυτνα (Στράβων I, 3 , C 472 , ΙΙΙ 19), πρβ:

«και τον Δία κουροτροφύσαντας Κουρήτας ονομασθήναι’ Κυρβαντα δε τούτων εταίρον Ιεραπύτνης όντα κτίστην…» , Στράβων I, κεφ. Γ , C 472 , ΙΙΙ 19)

«…. Και η Δίκτη βρίσκεται κοντά, όχι βέβαια, καθώς λέει ο Άρατος, κοντά στο βουνό της Ίδης. Η Δίκτη από την Ίδη απέχει και χίλια στάδια στα ανατολικά…….» (Στράβων Ι. C 479.12).

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ «Η ΔΙΚΤΗ»,

Το αρχαίο «ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ ΤΟ ΜΕΓΑ ΗΓΟΥΝ Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ» (11^ος αι. μ.Χ.), επικαλούμενο τον Ησίοδο, τον Απολλώνιο Ρόδιο και άλλους αρχαίους συγγραφείς, αναφέρει ότι η Δίκτη, που λέγεται και «Δίκτον» απο τον Ησίοδο, ονομάστηκε έτσι επειδή γέννησε το Δία, από το «τίκτω > δίκτω + Δίας > Δίας ή κατ΄ άλλους από τα Δίκτυα των ψαράδων. Αναφέρει επίσης ότι η Δίκτη είναι ένα από τα όρη (της οροσειράς) Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης και εκεί, στο σπήλαιο της Δίκτης, η νύμφη Αγχιάλη γέννησε τους Ιδαίους ή άλλως Κρηταιέες Δακτύλους πρβ:

«Οι μούνοι πλεόνων μοιρηγέται ηδέ πάρεδροι Μητέρος Ιδαίης κεκληαται, όσσοι έασιν Δάκτυλοι Ιδαίοι Κρηταιέες, ους ποτέ νύμφη Αγχιάλη Δικταίο ανά σπέος, αμφοτέρησιν δραξάμενη γαίης Οιαξιλίδος, εβλάστησε.» (Απολλώνιος Αργοναυτικά Α 1125 – 1135).

«Δίκτη, όρος της Κρήτης, και άκρα κειμένη κατά το Λιβυκόν πέλαγος. Καλείται δε και ουδετέρως (το Δίκτον). Άρατος, Δικτω εν ευώδη όρεος σχεδόν Ιδαίοιο: - από του το Δίκτον. είρηται παρά το τέκω τικτω, τίκτα τις ούσα, από του εκεί τεχθήναι το Δία. Αγαθοκλής δε θηλυκόν όνομα είναι’ το Δικταίον όρος. Οι δε νήσον φασίν είναι την Δίκτη και όνομα από των αλιευτικών δικτύων. Ενταύθα δε Διός άγαλμα αγένειον ίστατο, λέγεται και Δικταίον». (ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ ΤΟ ΜΕΓΑ ΗΓΟΥΝ Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ, 10/11ος αι. μ.Χ.)

<<Ιδαίος, όνομα κύριο κήρυκος, από του Ίδη, γίνεται Ιδαίος, οιονεί ο ειδώς και προγιγνώσκων τα κεκρυμένα. Ιδαίοι Δάκτυλοι Ιδαίοι Κρηταιές, ους ποτέ νύμφη Αγχιάλη Δικταίον ανά σπέος αμφοτέρησι Δραξαμένη γαίης Οιαξιλίδος εβλάστησεν: - εισί δε τον αριθμόν δέκα, διο δάκτυλοι προσηγορεύτηκαν, από των ημετέρω δακτύλων ή επειδή εν τοις δακτύλοις ερρίφησαν. Ιδαίοι δε, επειδή εν Ίδη όρει της Κρήτης εγεννήθησαν’ ή ότι η κόνις, ην έρριψαν, εξ Ίδης όρους ήν. Στησίβροτος δε εν τω περί τελετώ, Διός και Ίδης νύμφης αυτούς λέγειν. Φησίν ότι Ζευς εκελεύε τας ιδίας τροφούς λαβείν κόνιν και ρίψαι εις τουπίσω και εκ της κόνεως γενέσθαι τους Ιδαίους δακτύλους. Απολλώνιος Αργοναυτικοίς. Ίδη, όρος εστίν υψηλόν, γίνεται από του ιδειν, όθεν εστίν άπαντα θεωρείν τα μήκοθεν, γραφεται δια του ι, τα γαρ εις δη βαρύτονα ου θελει διφθόγγω παραλήγεσθαι, κνίδη, (έστι δε βοτάνη στυπτική) Σίδη, όνομα πόλεως, έδη, (σημαίνει δε τον δεσμόν) κράδη, σημαίνει την συκήν, πρόκειται, βαρύτονα, δια το σπουδή και αυδή, παν σύμφυτον όρος Ίδη καλείται>>. (ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ ΤΟ ΜΕΓΑ ΗΓΟΥΝ Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ)

Γ. Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΙΔΑΙΟΣ ΔΙΑΣ, ΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΙΔΑΙΟ ΑΝΤΡΟ

Ο Δίας κανονικά αποκαλούνταν Δικταίος, αλλά και ενίοτε Ιδαίος επειδή γεννήθηκε στο όρος Δίκτη της οροσειράς Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης και συνάμα λατρεύονταν και στα Ιδαία όρη της Φρυγίας στη Μ. Ασία κ.α., κατι όπως λέμε σήμερα π.χ. Αφέντης Χριστός Δίκτης, Αφέντης Χριστός Γιούχτα κ.α.

Ο Στράβων λέει ότι με την ονομασία Ίδη λέγονται τα όρη της Κρήτης που είχαν αφιερωθεί στη Θεά Ρέα ή άλλως Ιδαία Μητέρα και στα όρη αυτά ανήκει η Δίκτη, όπου έγινε η γέννηση του Δία και ως εξ αυτού ο Δίας ονομάστηκε Δικταίος και το Ιερό του στην Πραισό «Ιερό του Δικταίου Διός» (Στράβων, Ι, C 474, ΙV 6 ), καθώς και το όρος η Πύτνα, όπου ο Κουρήτης Κύρβας έκτισε την Ιεράπυτνα, Στράβων I, 3 , C 472 , ΙΙΙ 19), πρβ:

«Είπα ήδη πως η Πράσος ανήκει στους Ετεόκρητες και εδώ ήταν το ιερό του Δικταίου Διός. Και η Δίκτη βρίσκεται κοντά, όχι βέβαια, καθώς λέει ο Άρατος, κοντά στο «Ιδαίον όρος» (= ο Ψηλορείτης). Η Δίκτη από την Ίδη (εδώ ο Στράβων αντι για «Ιδαίον όρος» γράφει Ίδη, άρα εδώ Ίδη = Ψηλορείτης, λογω του προειρημένου) απέχει και χίλια στάδια. Βρίσκεται ανατολικά της, κι απέχει επίσης εκατό στάδια από το Σαμώνιο. Ανάμεσα σε Σαμώνιο και Χερρόνησο ήταν κτισμένη η Πραισός, πάνω από τη θάλασσα, στα εξήντα σταδια. Την κατέστρεψαν οι ιεραπύτνιοι. Λένε επίσης ότι δεν έχει δίκιο o Καλλίμαχος, όταν ιστορεί ότι η Βριτόμαρτις αποφεύγοντας τη βία του Μίνωα από τη Δίκτη, πιάστηκε στα δίχτυα των ψαράδων κι έτσι οι Κυδωνιάτες την είπαν Δίκτυννα και το βουνό Δίκτη. Η Κυδωνία δεν έχει καμιά σχέση γειτονίας με τους τόπους τούτους, αφού βρίσκεται στα δυτικά του νησιού. Βουνό της Κυδωνίας είναι ο Τίτυρος. Όπου υπάρχει ιερό, όχι το Δικταίον, αλλά το Δικτύνναιο….. . (Στράβων, Ι, C 479, ΙV - 12 μετφ «Κάκτος»)

Ο Διόδωρος Σικελιώτης επίσης λέει ότι ο Δίας ανατράφηκε στην Ίδη ή άλλως Ιδαία όρη της Κρήτης: «Λέγεται πέντε Κούρητας εκ Κρήτης εις αυτήν περαιωθήναι’ τουτους δ’ απογόνους γεγονέναι των υποδεξαμένων Δία παρά της μητρός Ρέας και θρεψαντων εν τοις κατά την Κρήτην Ιδαίοις όρεσι (Διόδωρος Σικελιώτης 5, 60)

Ομοίως το αρχαίο λεξικό «ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ ΤΟ ΜΕΓΑ ΗΓΟΥΝ Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ» (10/11^ος αι. μ.χ.), επικαλούμενο στίχους του Ησιοδου, του Άρατου και του Αγαθοκλή, αναφέρει ότι το όρος της Κρήτης που ονομάζεται η Δίκτη ή σε ουδέτερο τύπο «το Δίκτον» ( κάτι αληθές, βλέπε π.Χ. Ησίοδου Θεογονία, στίχοι 476 – 485), ονομάστηκε έτσι, επειδή γέννησε τον Δία, ετυμολογώντας την ονομασία «Δίκτη» από τις λέξεις «Δίας + τίκτω > η Δίκτη», πρβ:

Συνεπώς Δικταίο άντρο σημαίνει το άντρο (antrum = ιερό σπήλαιο) επι της Δίκτης και Ιδαίο άντρο το σπήλαιο επι της Ίδης. Ωστόσο, επειδή η Δίκτη είναι ένα από τα όρη της Ίδης (ο λόγος που λεγόταν και Ίδη ή Ιδαία όρη) της Κρήτης, τα άντρα της Δίκτης λέγονται και Ιδαία και Δικταία, όπως και κρητικά..

Ομοίως Δικταίος Δίας σημαίνει ο Δίας που λατρεύεται στη Δίκτη και Ιδαίος Δίας αυτός που λατρεύεται στην Ίδη ή Ιδαία όρη. Ωστόσο, επειδή η Δίκτη είναι ένα απο τα όρη της Ίδης της Κρήτη, γι αυτό και ο Δίας λεγόταν και Ιδαίος και Δικταίος. Ειδικότερα οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν το Δία είτε Ιδαίο είτε Δικταίο ειτε Κρητικό ή Κρηταγενή, επειδή γεννήθηκε στη Δίκτη , που είναι ένα από τα όρη της Ίδης ή Ιδαία όρη της Κρήτης.

Συνάμα και οι κάτοικοι της Φρυγίας καλούσαν το Δία Ιδαίο και τα άντρα τους Ιδαία, επειδή και στη δική τους Ίδη λατρεύονταν ο Δίας. Μάλιστα οι ίδιοι λέγανε ότι από εκεί έφυγε η Θεά Ρεα και πήγε στην Κρήτη όπου γέννησε το Δία, καθώς λεει ο Στράβων και ο Διόδωρος.

Ο Πίνδαρος π.χ. μιλά για «Ιδαίον άντρο» στη Μ. Ασία όπου γινόταν ικεσίες προς το Δία, επειδή το άντρο αυτό βρίσκεται στην Ίδη της Μ. Ασίας: «Σωτήρ υψινεφές Ζεύ, Κρόνιό τε ναίων λόφων/ τιμώ τ’ Αλφειόν ευρύ Ιδαίον τε σεμνό άντρον/ ικέτας σέθεν ‘έρχομαι Λυδίοις απύων εν αυλοίς…» (Πίνδαρος, Ολύμπια V, 19-21 = 40-42)

Ο Πορφύριος στο «Βίος Πυθαγόρου» ονομάζει «Ιδαίο άντρο» το σπήλαιο όπου τάφηκε ο Δίας στο όρος του Διός ή Γιούχτα, επειδή το βουνό αυτό είναι ένα από αυτά της Ίδης ή Ιδαία όρη της Κρήτης

Ο Απολλώνιος Ρόδιος στο ποιητικό του έργο «Αργοναυτικά» (βλέπε: Α 1125 – 1135 , Α, 507 – 511, Β 1233 – 1235, , Γ, 132 – 136) και χάρη του ποιητικού μέτρου ονομάζει το σπήλαιο όπου ανατρεφόταν ο Δίας πότε Δικταίο («Δικταίο σπέος»), πότε Κρητικό («Κρηταίον υπ ‘Αντρο») και πότε Ιδαίο («άντρω εν Ιδαίω») και αυτό επειδή η Δίκτη είναι ένα από τα όρη των Ιδαίων Ορέων της Κρήτης. Θα λέγαμε εδώ το Δικταίο και το Ιδαίο άντρο ότι ί.ναι κάτι το διαφορετικό και στο ένα γεννήθηκε και στο άλλο ανατράφηκε, αν π.χ. ο Απολλώνιος όταν μιλά για Δικταίο συνάμα μιλά και για γέννηση εκεί και όταν μιλά για Δικταίο ή Κρητικό άντρο συνάμα μιλά και για ανατροφή, όπως σε όλες τις περιπτώσεις μιλά για ανατροφή και όπως λεμέ π.χ. ο Αλέξανδρος ο Μακεδόνας = ο Αλέξανδρος ο Θεσσαλονικιός ή ο Έλληνας κ.α.

Επίσης ο Δίας προσαγορευόταν στους όρκους, στους ύμνους κλπ και με το επίθετο Δικταίος, πρβ:

«Θεός αγαθός, τάδε ώμοσαν τοι Ιτάνιοι πάντες Δία Δικταίον και Ήραν και θεούς τους εν Δίκταν και Αθαναίαν Πολιάδα και θεούς, όσοις εν Αθαναίαι θυεται πάντας και Δία Αγοραίον και Απολλωνα Πύθιον … (Όρκος Ιτανίων, SYLLOGE INSCRIPTIONUM GRAECARUM WILHELM GUILELMUS DITTENBERGER)

« Όμνυω τάν Έστίαν καί Τάνα Όράτριον και Τάνα Δικταίον καί Ήραν και Αθαναίαν Ώλερίαν καί Αθαναίαν Πολιάδα και Αθαναίαν Σαλμωνίαν καί Απόλλωνα Πύθιον καί Λατώ και Αρ[τε]|μιν και Αρεα και Αφροδίταν και Κωρητας και Νυμφας και τος Κυρβάν[[τας και θεός πάντας και πάσας η μάν έγώ ευνοήσω τοις έπί|πασι ' Ιεραπυτνίοις τον άπαντα χρόνον άπλόως και άδόλως, καί δή | τον αυτόν φίλον και έχθρόν έξω και πολεμήσω από χώρας παντί ' σθένει, ου και οί έπιπάντες Ίεραπυτνίοι. και το δίκαιον δώσω και | έμμενώ έν τοις συγκειμένοις καί ου κακοτεχνησώ ούδεν(ί) των | εν τάδε τα ισοπολιτεία γεγραμμένων ούτε λόγω ούτε εργω ουδέ άλλω έπιτραψώ έκών και γινώσκων παρευρέσει ουδεμία ουδέ τρόπω ούδενί. Αι δέ τι έπιορκήσαιμι, των ώμοσα η των συνε|θέμαν, τός τε θεός τός ώμοσα έμμανίας ημεν και έξολλυσθαι | κακίστω όλέθρω και μήτε γάν μήτε δένδρεα καρπός φέρεν μη|τε γυναίκας τίκτεν κατά φύσιν, τω τε πολέμω μη με σώον νεέσθαι, εύορ|κώσι δε άμίν τός τε θεός ίλέος ημεν καί γινέσθαι πάντα αγαθά. (Όρκος Ιεραπυτνίων – Λυττίων – Γορτυνίων, Delectus inscriptionum Graecarum propter dialectum memorabilium composuit P. Cauer by Paul Cauer, σελίδα 70)

Ο Καλλίμαχος Κυρηναίος αναφέρει: «Πως και μιν, Δικταίον αείσομεν ηέ Λυκαίον»………… (Καλλίμαχος, «Ύμνος εις Δία).

Οι Λατίνοι συγγραφείς: Λουκρήτιος (De rerum natura 2,633) ο Βιργίλιος και στα τρία ποιητικά του έργα: Βουκολικά, Γεωργικά, Αινειάδα αποκαλούν το Δία «Dictaeus» , «Δικταίος βασιλιάς» (Dictaei regis,2,536), το σπήλαιο που γεννήθηκε ο Δίας στην Δίκτη «Dictaeo […] sub antro» , την περιοχή της πόλης Λύκτου «Δικταία γη» (Dittea arua), επειδή εκεί κείται η Δίκτη, και από από εκεί και κατ’ επάκταση και Δικταία (Dittea) = η Κρήτη: Nunc age, naturas apibus quas Iuppiter ipse addidit expediam, pro qua mercede canoros Curetum sonitus crepitantiaque aera secutae Dictaeo caeli regem pauere sub antro (Βιργίλιος, Γεωργικά 4,149152)

“Ante etiam sceptrum Dictaei regis, et ante/ Impia quam caesis gens est epulata iuvencis, Aureus hanc vitam in tercis Saturnus agebat;” (P. Vergili Maronis Bucolica Et Georgica, Georgica, Lib. II. Tweede Boek 535)

Dictaei regis, d.i. Jupitter, die en een grot van het Dikte gebergte op Kreta door de Kureten werd grootgebracht; hii maakte een eind aan de regering van Saturnus, onder wie op aarde de gouden eeuw was (538)

«Candida Dictaei spectans tentorfia regis, Laeter, ait doleamne geri lacrymabile bellum….. Ovid’s Metamorphoses Fab. 1), Σχόλιο στην αγγλική έκδοση: 43. Dictaei. of Crete. For Dicte is mountain of Crete.

Στη «Θησηίδα» του Βοκκακίου (Giovanni Boccaccio, Teseida) το όνομα Δικταία χρησιμοποιείται ως επίθετο της Κρήτης: «della Dittea isola» (6,46,23), «nel regno Ditteo» (6,48,6).

Ο Βεργίλιος και ο Οβίδιος αποκαλούν τον Δία «Δικταίο βασιλιά (Ditteo regis), “Dicraeo regem coeli pauere sub antro” (Virgilii IV Georg. 152) Κατά τον Βιργίλιο η εγκατάσταση του Αινεία στην Κρήτη έχει δυσάρεστη συνέχεια. Για λόγους που έχουν σχέση με τον μύθο του Ιδομενέα, πέφτει θανατικό σε ανθρώπους, ζώα και σπαρτά. Τότε εμφανίζονται σε όνειρο στον Αινεία οι εφέστιοι θεοί της Τροίας (Penates) και του εξηγούν ότι η εγκατάσταση των Τρώων στην Κρήτη οφείλεται σε παρερμηνεία του χρησμού που έδωσε ο Δήλιος Απόλλωνας. Στη συνέχεια του υποδεικνύουν ως προορισμό την Ιταλία και καταλήγουν με τα εξής λόγια: «Ο Δίας σου αρνείται τη Δικταία γη» (“Aufonias. Dictaea negat tibi Juppiter arua….”, P. Virgilii Maronis Aeneidos Iib. III. 171). Στα σχόλια της φράσης αυτής αναφέρεται: Dictaea, creτensia arua. Dicte mons Cretae est Ibuis educatione celebris, guem apes dictea syb antro paure, v test Georg.4,152). Στο ίδιο επεισόδιο ο Βιργίλιος αποκαλεί επίσης την Κρήτη «Γη των Κουρήτων» (Curetum […] oris, 131) και «Βασίλειο της Κνωσού» (Cnosia regna, 115), αλλά η ονομασία «Δικταία γη» αποδείχτηκε πιο ελκυστική για τους Ιταλούς λογοτέχνες. Αυτό οφείλεται, λόγω του ότι στην περιοχή της Δίκτης > Δικταία γεννήθηκε ο Δίας, άρα στο κύρος που της προσδίδει ο λόγος του Δία.

Στο βιβλίο του Francesco Barozzi «Descrittione rlell'isohl di Creta» (1577) γίνεται ταύτιση της Δίκτη με τα Λασιθιώτικα βουνά και επίσης ταυτίζει τη γέννηση και την ανατροφή του Δία και με την πόλη Λύκτο και με το όρος η Δίκτη. Επίσης λέει ότι η πόλη Λύκτος ονομάζεται και “Δικταία” πρβ (σε μετάφραση): «ο τόπος ονομάζεται ως σήμερα Λύκτος(Lictos),. Εδώ στην αρχαιότητα υπήρχε η περιλάλητη και πανέμορφη πόλη που ο Στράβωνας και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς αποκαλούν Λύκτο, άλλοι Λύττο ( Litto) και άλλοι Δικταία (Dictaea > Dittea). Δηλαδή μνημονεύει την πόλη Λύκτο και με την ονομασία dittea, όπως κάνει ο Ariosto στο εικοστό άσμα του Orlando Furioso (Orlando Innamorato Di Bojardo: Orlando furioso. Vol. 2, Τόμος 7):

<<…. il qual luogo fin al presente si chiama Lictos, dove anticamente era la famosissima et bellissima città chiamata da Strabone et altri autori Lictos et da altri Littos et da altri Dittea, della qual fa mentione l’Ariosto nel canto ventesimo così scrivendo:

XIV I Cretesi in quel tempo, che cacciato

il crudo Idomeneo del regno aveano,

e per assicurarsi il novo stato,

d’huomini d’arme adunation faceano;

fêro con bon stipendio lor soldato

Phalanto (così al giovine diceano),

e lui con tutti quei che seco havea

poser per guardia alla città Dittea.

XV Fra cento alme città ch’erano in Creta,

Dittea più ricca e più piacevol era,

di belle donne et amorose lieta,

lieta di giochi da matino a sera:

e com’era ogni tempo consueta

d’accarezzar la gente forestiera,

fe’ a costor sí, che molto non rimase

a fargli anco signor delle lor case>>

Δ. Η ΔΙΚΤΗ ΚΑΙ Ο ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΚΟΝΤΙΝΑ ΟΡΗ, ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΑ ΙΔΑΙΑ ΟΡΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΚΟΙΝΟ ΠΟΤΑΜΟ ΤΟΝ ΑΝΑΠΟΔΑΡΗ

Ο Άρατος αναφέρει ότι η Δίκτη όπου εγκαταστάθηκε για ανατρέφεται ο Δίας βρίσκεται σχεδόν πλησίον της Ίδης: «ο μιν τότε κουρίζοντα Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο, άντρω εγκατέθεντο και έτρεφον εις ενιααυτόν, Δικταίοι Κούρητες ότε Κρόνον εψεύσαντο» ( Άρατος, Φαινόμενα 30 - 50) .

Ο Στράβωνας ( Ι, C 471, ΙΙΙ 20 και C 473, ΙΙΙ, 22) αναφέρει αυτός ότι η Δίκτη δεν είναι ίδιο βουνό ή κοντά στο Ιδαίον όρος ή Ίδη, όμως η Δίκτη είναι μια από τις κορφές της Ίδης που οι κορφές της είχαν αφιερωθεί στη θεά Ρέα και επίσης ότι στην Ίδηα αυτή συμπεριλαμβάνεται ακόμη και ο λόφος Πύτνα όπου ο Κουρήτης Κύρβας έκτισε την Ιεράπυτνα κ.α.: «Ίδη όρος υπάρχει στην Τρωάδα και στην Κρήτη. Δίκτη είναι τόπος στη Σκηψία και όρος στην Κρήτη. Λόφος της Ίδης είναι η Πύτνα, απ’ όπου και η Ιεράπυτνα η πόλη ……. Οι διάφορες κορυφές της Ίδης, που ήταν όλες αφιερωμένες στη μητέρα των θεών (τη Ρέα), λέγονταν Δάκτυλοι……..» (Στράβων, Ι, C 471, ΙΙΙ 20 και C 473, ΙΙΙ, 22).

Πράγματι η Δίκτη και η Ίδα ‘η Ιδαίον όρος (= σήμερα Ψηλορείτης) αποτελούν μια οροσειρά, την οροσειρά της Ίδης ή Ιδαία όρη της Κρήτης, αφού έχουν κοινό ποταμό, τον Αναποδάρη, και συνάμα ενώνονται μεταξύ τους με τις διπλανές τους μικρότερες κορφές σχηματίζοντας ένα πεδίο όπως το γράμμα C μέσα στο οποίο σχηματίζεται η καλούμενη πεδιάδα της Μεσαράς. Κανονικά η Μεσαρά δεν είναι πεδιάδα, τουλάχιστον επίπεδη, αλλά πολλές κοιλάδες, πολλά εύφορα υψώματα-λόφοι και ρεύματα. Την εν λόγω οροσειρά, δηλαδή της Ίδης, διαχώρισε χειρουργικά στα δύο ο κοινός ποταμός Αναποδάρης, δημιουργώντας ένα φαράγγι.

Ο ΚΟΙΝΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΝΑΠΟΔΑΡΗΣ

Το μεγαλύτερο ποτάμι της Κρήτης είναι ο καλούμενος Αναποδάρης, ο οποίος ονομάζεται έτσι, επειδή η κοίτη (το ρέμα) του σε μεγάλο μέρος φαίνεται είτε να πηγαίνει ανάποδα σε σχέση προς τα γεωγραφικά εδαφικά δεδομένα, δηλαδή να πηγαίνει προς τα βουνά και όχι προς την πεδιάδα, είτε αλλού να τρέχει νερό και αλλού όχι. Αλλού φαίνεται να πηγαίνει προς τη δυτική Κρήτη, προς το βουνό ο Ψηλορείτης, ενώ πηγάζει από εκεί και αλλού να πηγαίνει προς την Ανατολική Κρήτη, προς το βουνό Δίκτη, ενώ πηγάζει και από εκεί. Είναι κοινός ποταμός Δίκτης και Ψηλορείτη. Θα ‘λεγε κανείς πως το ποτάμι αυτό δεν θέλει να φτάσει στον προορισμό του, αλλά προσπαθεί να γυρίσει και πάλι εκεί όπου γεννήθηκε, δηλαδή να ανέβει πάνω σε ένα βουνό και να συναντήσει εκεί το θεό, για τον παρακαλέσει να παρατείνει τον χρόνο του. Άλλοι πάλι λένε πως το ποτάμι αυτό κάνει επίτηδες απότομες στροφές δεξιά, αριστερά, πάνω και κάτω, ώστε να μακρύνει το δρόμο του για την Ιθάκη. Γιατί τι είναι τελικά η Ιθάκη, παρά το τέλος. Και τι μπορεί να είναι ένας τέλος; Καλό ή κακό, πάλι τέλος θα είναι. Γιατί να βιαζόμαστε;

. Και όλα αυτά τα φαινόμενα, όλες αυτές οι αναποδιές συμβαίνουν, γιατί ο ποταμός αυτός είναι κοινός ποταμός Δίκτης και Ψηλορείτη, δηλαδή πηγάζει από τα δυο διαφορετικά εξ αντιθέτου όρη, τη Δίκτη και την Ίδα ή Ψηλορείτη, με δυο μεγάλα ρεύματα που λέγονται τοπικά πόδες. Οι δυο πόδες, ενώνονται κάποια στιγμή και απορρέουν (χύνονται) τελικά ως ένας ποταμός στο Λιβυκό Πέλαγος και συγκεκριμένα στη θέση Δέρματος μέσω ενός φαραγγιού ζικ-ζακ. κάτι που είναι επίσης μια αιτία από τις οποίες δίνεται η εντύπωση ότι ο ποταμός αυτός πηγαίνει ανάποδα, ότι πάει προς τα βουνά.. Το φαράγγι αυτό χωρίζει τη Δίκτη από τον Ψηλορείτη.

Σημειώνεται ότι:

Α) Η λέξη «ανάποδος» στην Κρήτη σημαίνει στην κυριολεξία αυτός που περπατά με τα χέρια και συνεπώς έχει τα πόδια επάνω και μεταφορικά αυτός που κάνει αντίθετα ή μη φυσιολογικά πράγματα, άρα θέλει προσοχή, γιατί με τις ενέργειες του αυτές πολλές φορές φέρνει την καταστροφή.

Β) Ο ποταμός Αναποδάρης έχει αρκετούς παραπόταμους, όμως βασικούς δυο που καλούνται πόδες. Ο ένας από αυτούς, ο οποίος καλείται Δικταίος ή Μπαρίτης, επειδή διασχίζει τη πεδιάδα του χωριού Έμπαρος και πηγάζει από το βουνό Δίκτη, το βουνό όπου γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας, η οποία βρίσκεται στα σύνορα νομού Ηρακλείου – Λασιθίου. Συγκεκριμένα πηγάζει από τη περιοχή της <Δίκτης που ονομάζεται Χώνες, οι οποίες βρίσκονται μεταξύ κορφής Σπαθί ή Εντίχτης (2.148 μ.) και κορφής Αφέντης (2.141 μ.). Εκεί σε μια σπηλιά του ποταμού ήταν η Μάντρα του Καπεταν Κρασαναδαμη στην οποία στεγαζόταν το Αρχηγείο της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης 1941 – 1944 με Γενικό Αρχηγό τον Καπετάν Εμμ Μπαντουβά. Ο πόταμος που ξεκινά από εκεί σχηματιζει ένα μοναδικής ομορφιάς φαράγγι και όταν κατεβαίνει είναι φοβερός και τρομερός στο διάβα του, λόγω της κατωφέρειας και των φαραγγιών του, Και, αφού διασχίζει την κοιλάδα της Εμπάρου, εξ ου και Μπαρίτης ποταμός, φτάνει στην επαρχία Μονοφατσίου όπου ενώνεται με τον άλλο κύριο παραπόταμο του Αναποδαρη.

Ο άλλος παραπόταμος του Αναποδαρη πηγάζει από τις ανατολικές πρόποδες του βουνού Ψηλορείτης, το οποίο βρίσκεται στα σύνορα των νομών Ηρακλείου- Ρεθύμνου. Συγκεκριμένα ο παραπόταμος αυτός πηγάζει από τα βουνά που βρίσκονται εκεί όπου τα χωριά Ασήμι, Αγ Φωτιά, Χάρακας, Καστέλι, Γέννα, Αρκάδι, Αρμανώγεια κ.α. Από εκεί, αντί το ρέμα του ποταμού να πηγαίνει προς τη θάλασσα, πάει ανάποδα σε σχέση προς τους άλλους ποταμούς που βρίσκονται εκεί, όπως π.χ. το Γεροπόταμο, διασχίζει τους λόφους και τα πεδινά μέρη της καλούμενης Μεσαράς και συναντά τον άλλο παραπόταμο του Αναποδάρη , το Δικταίο. Αυτό γίνεται λίγο πριν από τα χωριά Καστελιανά και Φαβριανά (πριν από τη γέφυρα του Castel Belevede ) και ομού χύνονται στην περιοχή Δέρματος, διασχίζοντας ένα φαράγγι που έχουν δημιουργήσει στα εκεί βουνά..

Ε. ΠΙΑ ΚΟΡΦΗ ΤΩΝ ΙΔΑΙΩΝ ΟΡΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΥΨΗΛΗ, Η ΔΙΚΤΗ Ή Η ΙΔΑ

Οι αρχαίοι συγγραφείς (Διόδωρος, Στράβων κ.α.) αναφέρουν ότι η Κρήτη έχει δυο όρη (λένε όρη, όχι βουνά, τα όρη= οροσειρά). Τα Λευκά όρη στη δυτική Κρήτη και η Ίδη ή Ιδαία όρη στη μέση, που είναι και το υψηλότερο όρος, με δυο κορφές, την Ίδη ή Ίδα και τη Δίκτη.

Μέχρι να απελευθερωθεί η Κρήτη ως πιο ψηλή κορφή, ως πιο ψηλό βουνό της Κρήτης θεωρούνταν όχι το βουνό που σήμερα λέγεται Ψηλορείτης, αλλά η Δίκτη, όπως προκύπτει σαφέστατα από τους αρχαίους συγγραφείς, καθώς και από πολλά επίσημα (κρατικά) ενετικά έγγραφα.

Για παράδειγμα στην έκθεση του Ενετού μηχανικού Fr Basilicata προς τη Σύγκλητο της Ενετίας, σχετικά με τις οφειλές των όσων καλλιεργούσαν τα δημόσια κτήματα του Λασιθίου, η Δίκτη ονομάζεται Psiloriti. Μάλιστα στη γκραβούρα (φωτογραφία εγχάρακτη) που συνοδεύει την έκθεση αυτή με το όρος Δίκτη - κάμπο Λασιθίου επάνω γράφει: Μ(ΟΝΤΙ) PSILORITI – LASSITI CAMPAGNA. Ομοίως στο πρακτικό της Συγκλήτου της Ενετίας έτους 1343 (Arcivio di Stato, Vnezia, Duca di Candia/ proclami/ Busta 14, Στ. Σπανάκης «Συμβολή στην ιστορία του Λασιθίου») η Δίκτη ονομάζεται και Ψηλορείτης και επίσης εκεί αναφέρεται ότι στην ευρύτερη περιοχή Λασιθίου – Δίκτη υπάρχει μια εκκλησία οροθέσιο με την ονομασία glesia di Psiloriti (= εκκλησία του Ψηλορείτη)) (Περισσότερα βλέπε «Ναοί του Αυθέντη Δία και του Αφέντη Χριστού»)

Γκραβούρα Fr Basilicata 1618 με το LASSITI CAMPAGNA - Μ(ΟΝΤΙ) PSILORITI

Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης που καταγράφηκαν-καταμετρήθηκαν επιστημονικά τα βουνά της Ελλάδος, τα Κρητικά όρη έχουν ως εξής:

ΤΑ ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ: Εκτείνονται στη δυτική Κρήτη, κυρίως στο νομό Χανίων με υψηλότερες κορυφές τις Πάχνες (2453 μ. υψόμετρο), Τροχάρης (2402), Σβουριχτή (2360), ενώ συνολικά γύρω στις 50 κορυφές τους υπερβαίνουν σε υψόμετρο τα 2000 m.

ΤΑ ΙΔΑΙΑ ΟΡΗ – ΠΙΟ ΨΗΛΕΣ ΚΟΡΦΕΣ:

Η ΙΔΑ Ή ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ. Εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ρεθύμνου και Ηρακλείου και είναι το ψηλότερο βουνό όχι μόνο των Ιδαίων ορέων, αλλά και της Κρήτης με 2456 μ. ύψος. Έχει 5 κορυφές οι οποίες ξεπερνούν τα 2000 μέτρα: ο Τίμιος Σταυρός (2456 μ.), ο Αγκαθιάς (2424 μ.), η Στολίστρα (2325 μ.), η Βουλομένου (2267 μ.) και ο Κούσσακας (2209 μ.).

Η ΔΙΚΤΗ. Εκτείνεται στα ανατολικά του νησιού, στα σύνορα νομού Λασιθίου-Ηρακλείου, σχηματίζοντας το περίφημο Οροπέδιο Λασιθίου (μέσο ύψος 850 μ.). Η κορυφή της Δίκτης με το μεγαλύτερο ύψος λέγεται Σπαθί ή Εντίχτης (2.148 μ.) και βρίσκεται νότια του οροπεδίου. Υπάρχουν επίσης άλλες ψηλές κορυφές, όπως ο Αφέντης Χριστός (2.141 μ.), ο Λάζαρος (2.085 μ.), η Μαδάρα (1783), η Τσίβη (1664), το Σαρακινό (1588), η Σελένα (1559) κ.α. Εκτός από το οροπέδιο Λασιθίου στη Δίκτη υπάρχουν επίσης μερικά άλλα, όμως μικρότερα οροπέδια όπως του Καθαρού (1140), του Λιμνάκαρου (1125), της Λαπάθου (1260), του Ομαλού της Βιάνου (1325), της Εργάνου (950) και της Νισσίμου (930) κ.α.

ΣΤ. ΟΙ ΝΑΟΙ ΤΟΥ ΑΥΘΕΝΤΗ ΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΦΕΝΤΗ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ο Άγγλος αρχαιολόγος Άρθουρ Έβανς λέει και έτσι είναι, όπως προκύπτει από τα αρχαιολογικά ευρήματα, ότι μετά που επικράτησε ο Χριστιανισμός καταργήθηκαν οι ναοί του «αυθέντη» Δία και δημιουργήθηκαν νέοι με την ονομασία «Αφέντης» Χριστός όπως ο ναός του Αφέντη Χριστού που βρίσκεται λίγο πιο πάνω από το Δικταίο άντρο (κορφή Μικρός Αφέντης, 1677 μ.) κ.α.:

«A little further on the ridge is the small church of Aphendi Kristos, or the Lord Christ, a name which in Crete clings in an especial way to the ancient sanctuaries of Zeus ……. The eastern and western ranges of Dikta, the sites respectively of the Temple and Cave of Zeus, are known as the Aphendi Vouno, from αυθέντης Χριστός, or 'Christ the Lord.' A votive deposit, apparently connected with some Zeus cult, on a peak of Lasethi is also known as Aphendi Christos» (Arthur J. Evans, «Mycenaean Tree and Pillar Cult and Its Mediterranean Relations, in Τhe Journal of Hellenic Studies, Vol. 21, 1901).

Ναός του Αφέντη Χριστού κτίστηκε και στην κορυφή του όρους Γιούχτα κ.α Είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Χριστού (6 Αυγούστου), στην Αγία Ζώνη (31Αυγούστου), στους Αγίους Αποστόλους (30 Ιουνίου) και στους Αγίους Ανάργυρους (1 Ιουλίου).Ιδρύθηκε το 1443.

Η ονομασία «αφέντης» σημαίνει αυτός που υπερέχει των άλλων, άρα και εξουσιάζει. Ετυμολογικά η λέξη «αφέντης» απ΄όπου και «αφεντικά» προέρχεται από το ελληνικό «αυθέντης > τούρκικα efenti» = ο έχων (αφ εαυτού) αυθεντία, άρα από μόνος του υπεροχή, εξουσία κλπ.

Η ΚΤΙΣΗ ΤΟΥ Ι.Ν. ΑΦΕΝΤΗ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗ ΔΙΚΤΗ

Στη θέση του Ι.Ν. Αφέντη Χριστού στην κορφή Μεγάλος Αφέντης της Δίκτης αρχικά ήταν ένα μικρό σπηλιάρι, στο οποίο , σύμφωνα με την αφήγηση του Καπετάν Γιώργη Αδαμ Κρασανάκη στα αρχαία χρόνια έμενε ο αρχηγός των σαραντάπηχων. Οι σαραντάπηχοι, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ήταν απόγονοι των αδελφών Ωτου και Εφιάλτη, παιδιών του Ποσειδώνα. Ονομάζονταν σαραντάπηχοι, γιατί μεγάλωναν κάθε χρόνο μια πήχη στο πλάτος και μια οργιά στο ύψος, και όταν έγιναν εννιά χρόνων ήταν ήδη εννιά πήχες. Η αρχαία πόλη Βίεννος, σύμφωνα με τον Στ. Βυζάντιο (Εθνικά), οφείλει το όνομα της ειτε σε έναν από τους Κουρήτες, το Βίεννο, που ήταν οικιστή της είτε από τη βία που άσκησαν εκεί στον Άρη τα παιδιά του Ποσειδώνα Ώτος και Εφιάλτης.

Επί Γερμανικής κατοχής εκεί και στο παρακείμενο σπήλαιο στη θέση Βιτσιλόνερο ή μάντρα Κρασαναδάμη στεγάστηκε το Αρχηγείο της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης, το οποίο μετά πήγε στη θέση Χαμέτι.

Ο Ι. Ναός Αφέντη Χριστού στο κορφή Αφέντης της Δίκτης (2141 μ.) κτίστηκε από την αείμνηστή Δημητρουλάκη -Κρασανακη Δέσποινα (1851 – 1946, τη μάνα του καπετάν Αδάμη Κρασανάκη ή Κρασαναδάμη (1889 – 1981), στη ιδιοκτησία της οποίας ανήκε η κορφή (εκεί είχαν το μαντρί τους) ως τάμα, για να σωθούν από τους Τούρκους. Η Κρήτη ελευθερώθηκε μερικώς το 1897 και πλήρως το 1912.

Επί τουρκοκρατίας, σύμφωνα επίσης με την αφήγηση του καπετάν Κρασαναδάμη, ο αγάς της περιοχής καβάλησε μια ψαρή φοράδα, έβαλε και την κερά (την κυρία) του μαζί με το κοπέλι (παιδί ) τους στα καπούλια της και ξεκίνησαν να πάνε στην κορφή που σήμερα λέγεται Αφέντης προκειμένου να δουν από εκεί τη θέα και τον τόπο στον οποίο ήταν υπεύθυνος ο αγάς. Φτάνοντας στη θέση που είναι σήμερα το μοναστήρι του Αφέντη Χριστού ξεπέζεψε και είπε στη φοράδα του: «Προσκυνώ σε φοράδα μου που μας έβγαλες εδώ πάνω στον ουρανό», όμως πριν προλάβει να τελειώσει τη φράση του άρχισε να βροντά, να αστράφτει, έγινε συσκοτισμός, βροχή κλπ κλπ και την επόμενη μέρα η ψαρή φοράδα βρέθηκε στη κορφή που σήμερα ονομάζεται «Ψαρή Φοράδα» ή «Ψαρή Μαδάρα», το παιδί στην κορφή που σήμερα ονομάζεται «Κοπέλι» και η κερά (κυρία) στη θέση που σήμερα ονομάζεται «Κερά» ή κατ’ άλλους εκεί που ονομάζεται σήμερα «Πόρος της Κεράς» κ.α.

ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΟΤΙ:

Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.

Η Απόφαση του Δευτεροβάθμιου Διοικητικού Δικαστήριο /Καθορισμού Κοινοτικών Ορίων ,του 1936

1) Δεν είναι αληθές ότι ενετικό έγγραφο του 1343 αναφέρει την εκκλησία του Αφέντη Χριστού της Δίκτης. Το έγγραφο αυτό το έχει δημοσιεύσει και μεταφράσει ο Στέργιος Σπανάκης στο «Συμβολή στην ιστορία του Λασιθίου» (έγγραφο: Arcivio di Stato, Vnezia, Duca di Candia/ proclami/ Busta 14) και εκεί δεν αναφέρεται εκκλησία με το όνομα Αφέντης, αλλά μια εκκλησία κάπου με την ονομασία glesia di Psiloriti (= εκκλησία Ψηλορείτη). Συγκεκριμένα στο έγγραφο αυτό αναφέρονται τα όρια της απαγορευμένης ζώνης του Λασιθίου που διέταξε το 1343 η Βενετία, για να μη γίνεται το Λασίθι εστία επαναστατών, ένα από τα όρια των οποίων ονομάζεται «εκκλησία του Ψηλορείτη» (glesia di Psiloriti).

Το εν λόγω έγγραφο τοποθετεί την εν λόγω εκκλησία όχι εκεί που είναι σήμερα ο ναός Αφέντη Χριστού στην κορφή Αφέντης της Δίκτης, αλλά εκτός Οροπεδίου και συγκεκριμένα εκεί απ’ όπου αρχίζει η Δίκτη απο το Ηράκλειο, στο Ριάκι της Σχίζας (Riachi de La sichesa), που βρίσκεται, σύμφωνα με το εν λόγω έγγραφο, πριν από την τοποθεσίες Βαθιά, Παράσυρτα, Άσπρο Σελί κ.α. Μάλιστα γι αυτό στο τέλος του εγγράφου αυτού σημειώνεται ότι ένας από του ευγενείς Βενετούς που υπέγραψαν το έγγραφο αυτό δεν ήθελε να συμπεριληφθεί η εκκλησία αυτή και το ρυάκι αυτό στην απαγορευμένη ζώνη. . Οι Ενετοί καλούσαν τη Δίκτη και με την ονομασία Ψηλορείτη (άρα «εκκλησία του Ψηλορείτη» = εκκλησία της Δίκτης), γιατί θεωρούσαν τη Δίκτη ως πιο ψηλό βουνό της Κρήτης (βλέπε π.χ. ;έκθεση Fr Basilicata κ.α.).

2) Δεν είναι αληθές ότι ο εν λόγω ναός του Αφέντη Χριστού ανήκει στο χωριό Κάτω Σύμη ή στο χωριό Αμιράς κ.α. της επαρχίας Βιάννου κ.α., γιατί κτίστηκε απο τους ιερείς τους και αυτό γιατί, πέραν των όσων είδαμε πιο πριν, το 1936 το Δευτεροβάθμιο Διοικητικό Δικαστήριο /Καθορισμού Κοινοτικών Ορίων , όπου είχε καταφύγει δικαστικώς η Κοινότητα της Σύμης Βιάννου (Κοινότητα δίπλα από την Κοινότητα Αμιράς Βιάννου), διεκδικώντας την περιοχή Αφέντης, όρισε με την αρ. 77/1936 απόφαση του ότι η περιοχή Αφέντης ανήκει στην Κοινότητα Αγίου Γεωργίου Λασιθίου.

3. Η ΚΑΚΟΗΘΕΙΑ «ΚΡΗΤΕΣ ΑΕΙ ΨΕΥΣΤΑΙ» ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ Ή ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ ‘Η ΑΡΚΑΔΙΑ

Α. Ο ΚΑΚΟΗΘΗΣ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΑΠΟΚΑΛΕΙ ΨΕΥΤΕΣ ΤΟΥΣ ΚΡΗΤΕΣ ΜΕ ΤΟ ΔΗΘΕΝ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟ ΟΤΙ ΛΕΓΑΝΕ ΠΩΣ Ο ΔΙΑΣ ΠΕΘΑΝΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΨΑΝΕ, ΟΜΩΣ Ο ΛΟΓΟΣ ΗΤΑΝ ΑΛΛΟΣ.

Ο χαρακτηρισμός «Κρήτες αεί ψεύσται» είναι μια καλοστημένη κακοήθεια που ειπώθηκε για πρώτη φορά από τον ποιητή Καλλίμαχο τον Κυρηναίο, ο οποίος έζησε από 310 – 240 π.Χ., στον ύμνο του «Εις Δία», στα πλαίσια αιρετικής θρησκευτικής διαμάχης, όπως θα δούμε πιο κάτω, και έκτοτε όλο και κάποιος την επαναλαμβάνει.

Στον ύμνο αυτό ο Καλλίμαχος με αριστοτεχνικό ποιητικό-φιλοσοφικό τρόπο λέει ότι δεν πρέπει να υμνούμε το Δία ως «Δικταίο», επειδή οι Κρήτες λένε ότι γεννήθηκε στο όρος Δίκτη των Ιδαίων ορέων της Κρήτης, αλλά ως «Λύκειο, γιατί από τη μια οι Κρήτες είναι ψεύτες, αφού λένε και ότι ο Δίας πέθανε και τον θάψανε σε τάφο που δείχνουν, ενώ ο Δίας είναι αιώνιος και από την άλλη οι Αρκάδες λένε ότι ο Δίας γεννήθηκε στο όρος Λύκειον της Αρκαδίας. Ακολούθως και με το αιτιολογικό αυτό ο Καλλίμαχος παραλλάσσει το παραδοσιακό μύθο του Δία λέγοντάς τον διαφορετικά απ΄ότι τον αναφέρουν οι αρχαιότεροι του συγγραφείς Ησίοδος, Στράβων κ.α. Στην παραποίηση αυτή η νήσος Κρήτη γίνεται περιοχή «Κρητέα» στην Αρκαδία, η αρχαία πόλη Λύκτος (= η πόλη στην περιοχή της οποίας βρισκόταν η Δίκτη, όπου γεννήθηκε ο Δίας, σύμφωνα με τον Ησίοδο) γίνεται το Λύκαιον όρος στην Αρκαδία, η πόλη Πράσον ή Πραισός (= η πόλη όπου υπήρχε το Δικταίο ιερό, σύμφωνα με τον Στράβωνα) γίνεται η περιοχή «Παρράσιον» στην Αρκαδία, οι Δικταίοι Κουρήτες γίνονται Δικταίαι Μελίαι , ο ενόπλιος χορός των Κουρητών «πυρρρίχη» γίνεται «πρύλις» κλπ, πρβ:

«Ζηνός έοι τί κεν άλλο παρά σπονδήσιν αείδειν / λώϊον ή θεόν αυτόν, αεί μέγαν, αιέν άνακτα, / Πηλαγόνων ελατήρα, δικασπόλον Ουρανίδησι; / πώς και νιν, Δικταίον αείσομεν ηέ Λυκαίον; / εν δοιή μάλα θυμός, επεί γένος αμφήριστον. / Ζεύ, σε μεν Ιδαίοισιν εν ούρεσί φασι γενέσθαι,/ Ζευ, σε δ' εν 'Αρκαδίη: πότεροι, πάτερ, εψεύσαντο; / Κρήτες αεί ψεύσται’: και γαρ τάφον, ώ άνα, σείο / Κρήτες ετεκτήναντο: σύ δ' ου θάνες, εσσί γάρ αιεί. / εν δέ σε Παρρασίη `Ρείη τέκεν, ήχι μάλιστα / έσκεν όρος θάμνοισι περισκεπές: ένθεν ο χώρος / ιερός, ουδέ τί μιν κεχρημένον Ειλειθυίης / ερπετόν ουδέ γυνή επιμίσγεται, αλλά ε `Ρείης / ωγύγιον καλέουσι λεχώιον 'Απιδανήες…… Ζεύ, σε δε Κυρβάντων ετάραι προσεπηχύναντο Δικταῖαι Μελίαι, σὲ δ᾽ ἐκοίμισεν Ἀδρήστεια λίκνῳ ενί χρυσέῳ, σὺ δ᾽ ἐθήσαο πίονα μαζόν αιγὸς Αμαλθείης, επὶ δὲ γλυκὺ κηρίον ἔβρως·γέντο γὰρ ἐξαπιναῖα Πανακρίδος ἔργα μελίσσης Ἰδαίοις ἐν ὄρεσσι, τά τε κλείουσι Πάνακρα. οὖλα δὲ Κούρητές σε περί πρύλιν ωρχήσαντο τεύχεα πεπλήγοντες, ἵνα Κρόνος οὔασιν ἠχήν ἀσπίδος εἰσαΐοι καὶ μή σεο κουρίζοντος…….…….(Καλλίμαχος, Ύμνος «Εις Δία»)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: «……Πώς καλύτερα θα μπορούσε κανείς να υμνήσει κατά τις θυσίες το Δία παρά να τον ειπεί θεό, πάντοτε μέγα, αιώνιο άνακτα, διώκτη των Πηλαγόνων, δικαστή των επουρανίων θεών; Πώς θα τον εξυμνήσωμεν, ως Δικταίο ή ως Λυκαίον; Ο νους μου ευρίσκεται σε μεγάλη αμφιβολία, διότι το γένος του είναι αμφισβητήσιμον. Ω Δία, για σένα οι μεν λέγουν ότι γεννήθηκες στα Ιδαία όρη! Ω Δία, για σένα οι δε λένε ότι γεννήθηκες στην Αρκαδία, ποιοι, πατέρα, λένε ψέματα; Οι Κρήτες είναι πάντα ψεύτες και διότι τάφο, ω άνακτα, για σένα οι Κρήτες κατασκεύασαν, εσύ όμως δεν απέθανες διότι εσύ είσαι αιώνιος. Αλλά εσένα σε γέννησε η Ρέα εις το Παρράσιον, όπου ήταν ένα βουνό πολυσκέπαστο με θάμνους, γι αυτό το λόγο ο τόπος αυτός είναι ιερός»…………Κι ω Δία, οι συντρόφισσες, σε πήρανε στα χέρια, των Κυρβάντων, της Δίκτης οι Μελίες και σε κοίμισε η Αδράστεια σε λίκνο χρυσό και θήλασες τον πολυγάλακτο μαστό της γίδας της Αμάλθειας κι έφαγες τη γλυκιά κηρήθρα, που η Πανακρίδα μέλισσα γοργά την είχε δέσει πάνω στη Ίδης τα βουνά που Πάνακρα τα λένε. Και χόρεψαν τριγύρω σου τον πρύλιν οι Κουρήτες καθώς βαρούσαν τ᾽ άρματα, ώστε ν᾽ ακούει ο Κρόνος ήχον ασπίδων μοναχά κι όχι το παιδικό σου κλάμα…….(Καλλίμαχος, Ύμνος «Εις Δία»)

Ο Διόδωρος Σικελιώτης (3.61), όπως θα δούμε αμέσως πιο κάτω, αναφέρει ότι οι συμπατριώτες του Καλλίμαχου, οι Ατλάντιοι, είναι εκείνοι που λέγανε πως οι Κρήτες λένε ότι ο Δίας πέθανε και τον θάψανε σε τάφο που δείχνουν στην Κρήτη, χωρίς αυτό να το λένε πράγματι οι Κρήτες και αυτό γίνεται για λόγους αιρετικής θρησκευτικής διαμάχης.

Ο Καλλίμαχος έγραψε επίσης τον «Ύμνος εις Άρτεμιν»).όπου παραποιεί και το μύθο της Κρητικιάς θεάς Βριτόμαρτης (= φίλη της θεάς Άρτεμης, η οποία είχε ανακαλύψει τα δίχτυα τω ψαράδων ) και μάλιστα με ακόμη πιο κακοήθη τρόπο, φέροντας τον περίφημο βασιλιά των Κρητών Μίνωα να κυνηγά τη θεά βριτόμαρτη, για να τη βιάσει στο όρος Δικτύναιο της Κυδωνίας (= σημερινά Χανιά). Προ αυτού ο Διόδωρος Σικελιώτης ( 5.76,4) και ο Στράβωνας ( Ι, C472 IV 12), που και αυτοί έζησαν επί Ολύμπιων Θεών, του απάντησαν λέγοντας του ότι δεν έχει δίκιο γι αυτά που λέει για τους Κρήτες, πρβ:

«Λένε επίσης ότι δεν έχει δίκιο o Καλλίμαχος, όταν ιστορεί ότι η Βριτόμαρτις καταφεύγοντας τη βία του Μίνωα από τη Δίκτη, πιάστηκε στα δίχτυα των ψαράδων κι έτσι οι Κυδωνιάτες την είπαν Δίκτυννα και το βουνό Δίκτη. Η Κυδωνία δεν έχει καμιά σχέση γειτονίας με τους τόπους τούτους, αφού βρίσκεται στα δυτικά του νησιού. Βουνό της Κυδωνίας είναι ο Τίτυρος. Όπου υπάρχει ιερό, όχι το Δικταίον, αλλά το Δικτύνναιο….» (Στράβων Ι C479 IV 12)

«Η Βριτόμαρτις που ονομάζεται και Δίκτυννα, σύμφωνα με το μύθο που αναφέρουν, γεννήθηκε στην Καινώ της Κρήτης, από τον Δία και την Κάρμη, του Εύβουλου του γιου της Δήμητρας. Αυτή που ανακάλυψε τα δίχτυα που χρησιμοποιούνται στο κυνήγι ονομάστηκε Δίκτυννα και περνούσε τις μέρες της με την Άρτεμη, αιτία για την οποία μερικοί πιστεύουν πως η Δίκτυννα είναι ίδια με την Άρτεμη. Οι Κρήτες καθιέρωσαν θυσίες κι έκτισαν ναούς προς τιμή ετούτης της θεάς. Εκείνοι που διηγούνται την ιστορία ότι ονομάστηκε Δίκτυννα, επειδή κατέφυγε στα δίχτυα των ψαράδων, όταν την κυνηγούσε ο Μίνωας, για να τη βιάσει, κάνουν λάθος, γιατί ούτε πιθανό να βρέθηκε σε τέτοια αδυναμία η Θεά, ώστε να χρειαστεί τη βοήθειά των ανθρώπων, θυγατέρα ούσα του μέγιστου των θεών, ούτε είναι σωστό να προσάπτουμε στο Μίνωα μια τέτοια ασέβεια, καθόσον η παράδοση μας λέει ρητά ότι ήταν προσκολλημένος στις αρχές του δικαίου κι έζησε ζωή παινεμένη.» (Διόδωρος 5.77,4).

Β. Ο ΚΑΛΙΜΑΧΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΟΚΟΗΘΗΣ - ΔΕΝ ΕΙΠΑΝ ΟΙ ΚΡΗΤΕΣ ΟΤΙ Ο ΔΙΑΣ ΠΕΘΑΝΕ, ΑΛΛΑ Ο ΙΔΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΙΟΙ ΔΗΘΕΝ ΟΤΙ ΤΟ ΕΛΕΓΑΝ ΟΙ ΚΡΗΤΕΣ

Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει καταρχήν ότι σύμφωνα με το μύθο που του είπαν οι Ατλάντιοι της Λιβύης (= η Αφρική, Ηρόδοτος Β 16 και ιδιαίτερα αυτοί που κατοικούσαν γύρω από το όρος Ατλας), μύθο για τον οποίο δε συμφωνούν οι Κρήτες, υπήρχαν δυο βασιλιάδες με το όνομα «Δίας» και από αυτούς ο ένας ήταν θνητός και τοπικός βασιλιάς της νήσου Κρήτης, που όταν πέθανε τον θάψανε εκεί και ο άλλος ήταν βασιλιάς των Ατλάντιων (ήτοι των συμπατριωτών του Καλλίμαχου, των κατοίκων της Λιβύης, όπου η πόλη Κυρήνη, η ιδιαίτερη πατρίδα του Καλλίμαχου), ο οποίος, λόγω τω ευεργεσιών του έκανε εν ζωή, μετά τη μετάστασή του από τους ανθρώπους στον ουρανό οι Ατλάντιοι τον αγόρευσαν θεό και κύριο του σύμπαντος κόσμου στον αιώνα το άπαντα.

«Ο Κρόνος, σύμφωνα με το μύθο (των Ατλάντιων) ………. παντρεύτηκε την αδελφή του Ρέα, απο την οποία απέχτησε το Δία, που προσονομάστηκε Ολύμπιος. Είχε υπάρξει όμως και άλλος Δίας, αδελφός του Ουρανού, που βασίλευε στην Κρήτη, …… απέκτησε δέκα γιους τους Κουρήτες, ονόμασε το νησί από τη γυναίκα του Ιδαία, όπου τάφηκε μετά το θάνατό του.(«προσαγορεύσαι δε και την νήσον από γυναικός Ιδαίαν, εν η και τελευτήσαντα ταφήναι, δεικνυμένου του την ταφὴν δεξαμένου τόπου μέχρι των καθ’ ημάς χρόνων….»). (Διόδωρος 3.61).

«…Ο Δίας (ο Ατλάντιος βασιλιάς Δίας) νίκησε τον πατέρα του Κρόνο και τους Τιτάνες και γενικά επέδειξε μεγάλο ζήλο στο να τιμωρεί τους ασεβείς και τους πονηρούς, αλλά και στο να ευεργετεί τα πλήθη. Για όλα αυτά μετά τη μετάστασή του από τους ανθρώπους ονομάστηκε Ζην, διότι θεωρήθηκε αιτία του καλώς ζην των ανθρώπων («όστις εστὶν αίτιος μάλλον του ζην»), ενώ εκείνοι που είχαν ευεργετηθεί του έκαναν την τιμή να το εγκαταστήσουν στον ουρανό και όλοι πρόθυμα τον αγόρευσαν θεό και κύριο του σύμπαντος κόσμου στον αιώνα το άπαντα….>>. (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 3, 61, 4-6)

Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει επίσης, κάτι που είτε αποκρύβεται για ευνόητους λόγους, ότι οι Κρήτες δε συμφωνούν με αυτά που λένε οι μύθοι των Ατλαντιων (βλέπε Διόδωρος 3.61,2-3) και η αλήθεια γι αυτούς είναι αυτή που θα περιγράψει εκεί που θα μιλήσει γι αυτούς. Και αυτό το κάνει στο πέμπτο βιβλίο του (βλέπε Διόδωρος 5, 64- 77), όπου αναφέρει ότι οι Κρήτες ισχυρίζονται και μάλιστα με επιχειρήματα ότι οι περισσότεροι από τους θεούς: Δίας, Απόλλων, Ερμής, Αθηνά κλπ ήταν υπαρκτά πρόσωπα που γεννήθηκαν στην Κρήτη και επειδή πήγαν και σε πολλά μέρη, εντός και εκτός νήσου, κάνοντας ευεργεσίες, μετά τη μετάσταση τους από τους ανθρώπους (από τη γη) στον ουρανό, θεωρήθηκαν ως οι πρώτοι κάτοικοι του Ολύμπου, επειδή οι άνθρωποι νομίζουν ότι και από εκεί που βρίσκονται, μπορούν ακόμη να τους ευεργετούν. Ο Διόδωρος αναφέρει επίσης ότι οι Κρήτες ισχυρίζονται και ότι ο Δίας γεννήθηκε στην Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης και συγκεκριμένα στο όρος Δίκτη (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5, 70,6), όπου έκτισε και μια πόλη μετά που ανδρώθηκε από ευγνωμοσύνη:

«Οι περισσότεροι , επίσης απο τους θεούς, σύμφωνα με τους μύθους τους (των Κρητών), έγιναν στο νησί τους Θεοί και για τις ευεργεσίες τους που πρόσφεραν σ’ όλη τη ανθρωπότητα δέχτηκαν τιμές αθάνατες…..Τούτοι, λοιπόν, οι θεοί (της Κρήτης), έχοντας ευεργετήσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των ανθρώπων, δεν αξιώθηκαν μόνο να λάβουν αθάνατες τιμές, αλλά θεωρήθηκαν επίσης πως ήταν οι πρώτοι που κατοίκησαν στον 'Όλυμπο, μετά τη μετάσταση τους από τους ανθρώπους. Από τον Κρόνο και τη Ρέα λέγεται πως γεννήθηκαν η Εστία, η Δήμητρα και η Ήρα, καθώς και ο Δίας, ο Ποσειδώνας και ο Αίδης ……» ( Διόδωρος 5.64-67,5).

«Όταν (ο Δίας) έφτασε στην ηλικία της άνδρωσης, λένε πως πρώτα ίδρυσε μια πόλη στην περιοχή της Δίκτης, όπου σύμφωνα με το μύθο που λένε έλαβε χώρα η γέννησή του, η πόλη τούτη εγκαταλείφθηκε τα κατοπινά χρόνια, αλλά σώζονται ακόμη βάσεις θεμελίων της…: «…ανδρωθέντα δ’ αυτόν φασί πρώτον πόλιν κτίσθαι περί την Δίκτα, όπου και την γένεσην αυτού μυθολογούσιν»…>> (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5, 70,6)

«Καθιερώθηκε, επίσης …. και, μετά τη μετάστασή του (του Δία) απο τη γη στον ουρανό (και μετα την εκ γης μετανάστασιν εις τον ουρανόν¨) , γεννήθηκε στις ψυχές εκείνων που είχαν ευεργετηθεί η δίκαιη πίστη ότι εκείνος ήταν ο κύριος όλων όσων γίνονται στον ουρανό, και εννοώ της βροχές, τις βροντές, τους κεραυνούς κι όλα τα παρόμοια…. Γι αυτό το λόγο, άλλωστε, τον ονόμασαν Ζήνα, επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν πως εκείνος είναι το αίτιο του ζην, κάνει τους καρπούς να ωριμάσουν φτιάχνοντας τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Τον ονομάζουν επίσης πατέρα ….¨. (Διόδωρος 5.72)

Επομένως, και σύμφωνα με όσα είδαμε πιο πριν να λέει ο Διόδωρος, δεν είναι αλήθεια ότι οι ίδιοι οι Κρήτες είπαν ότι ο θεός τους ο Δίας πέθανε και τον θάψανε στην Κρήτη, αλλά άλλοι, οι συμπατριώτες του Καλλίμαχου οι Ατλάντιοι, και το απέδιδαν στους Κρήτες οπότε ψεύτες είναι όχι οι Κρήτες, αλλά ο Καλλίμαχος και οι συμπατριώτες του οι Ατλάντιοι. Ατλάντιοι (από το όρος Άτλας) στην αρχαιότητα λέγονταν οι κάτοικοι της Λιβύης, όπου υπήρχε και η ελληνική αποικία Κυρήνη, η πατρίδα του Καλλίμαχου.

Και η αιτία που ο Καλλίμαχος- Ατλάντιοι έλεγαν αυτό το ψέμα, είναι προφανής. Για να διαβάλουν τους Κρήτες που διακήρυτταν τον Κρηταγενή Ολύμπιο Δία και έτσι οι Έλληνες στο εξής να αρχίσουν να πιστεύουν στον Λίβυο – Αιγύπτιο Αμμωνα Δία.

Διαβολές τέτοιες γίνονται και σήμερα, όμως όχι και τόσο κακοήθεις. Για παράδειγμα οι μουσουλμάνοι λένε ότι ο Χριστός είναι απλά ένας προφήτη και όχι θεός, ενώ οι Χριστιανοί λένε ότι ο Χριστός είναι γιος του Θεού κ.α.

Σημειώνεται ότι:

Α) Από τα ως άνω λεγόμενα του Διόδωρου Σικελιώτης γίνεται φανερό ότι οι αρχαίοι Κρήτες και οι αρχαίοι Λύβιοι (Ατλάντιοι) πίστευαν για το θεό Δία ό,τι περίπου πιστεύουμε και εμείς σήμερα για το Χριστό και τους Αγίους, Δηλαδή ότι ο Δίας γεννήθηκε ως άνθρωπος και μάλιστα ως γιος βασιλιά και μετά, ο οποός, λόγω των ευεργεσιών που έκανε, μετά τη μετάστασή του στους ουρανούς, τον αγόρευσαν Θεό: «…και μετά την εκ γης μετάστασιν εις τον ουρανόν» (Διόδωρος 3.72 ),«….. εξ ανθρώπων εις θεούς μετάστασιν» (Διόδωρος 3.57). Απλά από τη μια οι Λίβυοι λέγανε ότι ο δικός τους βασιλιάς με το όνομα Δίας είναι αυτός που έγινε Θεός και όχι ο Κρητικός και από την άλλη οι Κρήτες έλεγαν το αντίθετο. Και από αυτούς οι Κρήτες σαφώς έχουν δίκιο, αφού ο Ησίοδος, ο Στράβων, ο Απολλόδωρος και πάρα πολλοί άλλοι αρχαίοι συγγραφείς λένε ότι ο Δίας γεννήθηκε και ανδρώθηκε στο όρος Δίκτη της Κρήτης και μετά τη μετάστασή του από τους ανθρώπους στους ουρανούς οι άνθρωποι τον αγόρευσαν θεό και κάτοικο μεταξύ ουρανού και γης, ήτοι στην υψηλότερη κορφή του Ολύμπου.

Β) Ο Καλλίμαχος κατάγονταν, σύμφωνα με τους ιστορικούς, από την Κυρήνη, μια ελληνική αποικία στη Λιβύη, ο οποίος μεγάλωσε και σπούδασε στην Αθήνα κατά τους χρόνους που οι απόγονοι του Μ. Αλέξανδρου διαμάχονταν για τη διαδοχή και το διαμοίρασα του βασιλείου του, αλλά πέρασε και μεγάλο μέρος της ζωής του στην Αλεξάνδρεια εργαζόμενος ως Γραμματικός στην αλεξανδρινή βιβλιοθήκη. Στην Αλεξάνδρεια ίδρυσε γραμματική σχολή με μαθητές όπως ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, ο Ερατοσθένης κ.ά. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος μάλιστα, εκτός από μαθητής του, υπήρξε και ισχυρός εχθρός του, επειδή δε συμφωνούσε με τις θρησκευτικές-φιλοσοφικές πεποιθήσεις - απόψεις του. Προφανώς ο Καλλίμαχος, αν και Έλλην, δεν πήρε το μέρος των Κρητών, αλλά των Λίβυων και Αιγυπτίων, σχετικά με τη θρησκεία του Δία, επειδή οι Λιβυοι και Αιγύπτιοι είχαν ανακηρύξει το Μ. Αλέξανδρο γιο του Αμμωνα Δία και συνάμα οι εκεί Έλληνες ήθελαν να τα έχουν καλά με τους ντόπιους.

Γ. ΟΙ ΨΕΥΔΕΙΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ ΚΑΙ ΜΕΣΣΗΝΙΩΝ , ΛΟΓΩ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ

Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Παυσανίας (2^ος αι. μ.Χ.) αναφέρει πως ο Δίας γεννήθηκε και ανατράφηκε στο Λύκαιον όρος της Αρκαδίας και κάποιοι άλλοι ότι ο Παυσανίας αναφέρει πως ο Δίας γεννήθηκε στην Ιθώμη της Μεσσηνία, κάτι που είναι ψευδές. Η αλήθεια είναι ότι ο Παυσανίας (2^ος αι. μ.Χ.) αναφέρει ότι οι Μεσσήνιοι, όπως και οι Αρκάδες ισχυρίζονται (ισχυρίζονται αυτοί, δεν το αναφέρει ως γεγονός ο Παυσανίας) πως ο Δίας ανατράφηκε στον τόπο τους (λέει ότι ισχυρίζονται πως ανατράφηκε στον τόπο τους και όχι ότι ισχυρίζονται πως γεννήθηκε στον τόπο τους). Και οι ισχυρισμοί τους αυτοί δημιουργήθηκαν, είναι προφανές από τα λεγόμενά τους, ύστερα από όσα είδαμε πιο πριν να λέει ψευδώς ο Καλλίμαχος στον ύμνο του «Εις Δία».

Συγκεκριμένα ο Παυσανίας (2^ος αι. μ.Χ.) στο «Ελλάδος Περιήγησις /Μεσσηνιακά» (IV,31.9 και IV 33, 1-2) αναφέρει και αυτό ειρωνικά ότι αναρίθμητοι είναι αυτοί που θα ήθελαν να ισχυριστούν ότι στον τόπο τους γεννήθηκε ο Δίας, όπως οι Μεσσήνιοι, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι ο Δίας ανατράφηκε (αναφέρει ανατράφηκε, όχι γεννήθηκε) στον τόπο τους, στη Μεσσηνία, επειδή εκεί υπήρχε, λένε, μέγαρο των Κουρήτων («Κουρήτων μέγαρον») όπου μεταφέρθηκε ο Δίας, όταν κλάπηκε από τους Κουρήτες για το φόβο του παιδοκτόνου πατέρα του, πρβ: «ες δε την κορυφήν ερχομένω της Ιθώμης, η δη Μεσσηνίοις εστίν ακρόπολις, πηγή Κλεψύδρα γίνεται, πάντας μεν ουν καταριθμήσασθαι και προθυμηθέντι άπορον, οπόσοι θέλουσι γενέσθαι και τραφήναι παρά σφίσι Δία: μέτεστι δ’ ουν και Μεσσηνίοις του λόγου: φασί γαρ και ούτοι τραφήναι παρά σφίσι τον θεόν, Ιθώμην δε είναι και Νέδαν τας θρεψαμένας, κεκλήσθαι δε απὸ μεν της Νέδας τον ποταμόν, την δε ετέραν τω όρει την Ιθώμην δεδωκέναι το όνομα. ταύτας δε τας νύμφας τον Δία, κλαπέντα υπό Κουρήτων δια το εκ του πατρός δείμα, ενταύθα λούσαι λέγουσι και το όνομα είναι τω ύδατι απὸ των Κουρήτων της κλοπής: φέρουσί τε ανά πάσαν ημέραν ύδωρ απὸ της πηγής ες του Διός του Ιθωμάτα το ιερόν». (Παυσανίας, Μεσσηνιακά 4, 33).

Ο Παυσανίας επίσης στο «Ελλάδος Περιήγησις / Αρκαδικά» αναφέρει ότι και οι Αρκάδες ισχυρίζονται πως ο Δίας ανατράφηκε (και εδώ μιλά για ανατροφή, όχι για γέννηση) στα μέρη τους, στο Λύκαιο όρος της Αρκαδίας, πρβ: «εν αριστερά δε του ιερού της Δεσποίνης το όρος εστί το Λύκαιον: καλούσι δε αυτό και Όλυμπον και Ιεράν γε έτεροι των Αρκάδων κορυφήν. τραφήναι δε τον Δία φασίν εν τω όρει τούτω: και χώρα τε εστιν εν τω Λυκαίω Κρητέα καλουμένη--αύτη δε η Κρητέα εστίν εξ αριστεράς Απόλλωνος άλσους επίκλησιν Παρρασίου--και την Κρήτην, ένθα ο Κρητών έχει λόγος τραφήναι Δία, το χωρίον τούτο είναι και ου [δια] την νήσον αμφισβητούσιν οι Αρκάδες. ταις Νύμφαις δε ονόματα, υφ’ ων τον Δία τραφήναι λέγουσι, τίθενται Θεισόαν και Νέδαν και Αγνώ» (Παυσανίας, Αρκαδικά, 8 38)

Σημειώνεται ότι σαφώς οι ως άνω ισχυρισμοί των Μεσσηνίων και των Αρκάδων που αναφέρει ο Παυσανίας είναι ψευδείς. Ισχυρισμοί που δημιουργήθηκαν μετά από τον ύμνο «ΕΙΣ ΔΙΑ» του Καλλίμαχου, όπως προκύπτει με σαφήνεια κάνοντας σύγκρισή των όσων ισχυρίζονται οι Μεσσήνιοι και οι Αρκάδες με τα όσα αναφέρει ο ύμνος «Εις Δία του Καλλίμαχου.

Δ. Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΟ ΓΙΟΥΧΤΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Ο Διόδωρος Σικελιώτης, όπως είδαμε πιο πριν, αναφέρει ότι ο Δίας, σύμφωνα και με τους Κρήτες και τους Λίβυους, ήταν αρχικά άνθρωπος, που μετά το θάνατο και τη μετάστασή του απο τους ανθρώπους, από τη γη στους ουρανούς τον αγόρευαν οι άνθρωποι θεό,, επειδή είχε κάνει ευεργεσίες στη ζωή του, πιστεύοντας ότι και απο εκεί θα συνεχίσει να κάνει το ίδιο, πρβ: «…και μετα την εκ γης μετάστασιν εις τον ουρανόν» (Διόδωρος 3.72 ),«….. εξ ανθρώπων εις θεούς μετάστασιν» (Διόδωρος 3.57), άρα οι Κρήτες και οι Λίβυοι πίστευαν κάτι . όπως πιστεύουμε και εμείς σήμερα για το Χριστό και τους Αγίους. Απλά για τους Λίβυους υπήρχαν δυο βασιλιάδες με το όνομα Δίας, ο Κρητικός Δίας που δεν έγινε θεός και ο δικός τους που έγινε Θεός, κάτι που δεν αποδεχόταν οι κρήτες.

Ειδικότερα οι Κρήτες πίστευαν επίσης ότι ο Δίας γεννήθηκε ως άνθρωπος σε σπήλαιο στο όρος Δίκτη της Κρήτης,, κάτι όπως ο Χριστός σε σπήλαιο στη Βηθλεέμ, και έτσι είναι αφού αυτό το αναφέρουν και ο Ησίοδος, ο Απολλόδωρος και τόσοι άλλοι αρχαίοι συγγραφείς Επίσης οι Κρήτες πίστευαν ότι ο Δίας μετά το θάνατο του θάφτηκε το σώμα τους στην Κρήτη και εκείνος έπαθε μετάσταση και πήγε στον ¨Όλυμπο,, κάτι όπως ο Χριστός που πέθανε στην Ιερουσαλήμ και μετά τη μετάστασή του πήγε όπου και ο πατέρας του, ο θεός, στον Παράδεισο. Και για την ταφή του Δία στην Κρήτη το λένε και τόσοι άλλοι αρχαίοι συγγραφείς: Διόδωρος, Πορφύριος κ.α.

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΔΙΑ

O Πορφύριος, που έζησε τον 3^ος αι, μ.Χ., στο ‘‘Βίος Πυθαγόρου’’ αναφέρει ότι ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, που έζησε τον 5^ος αι. π.Χ., είχε επισκεφτεί τον τάφο του Δία. όπου έκανε και κάθαρση, πρβ:

«Κρήτης δ' ἐπιβὰς τοις Μόργου μύσταις προσῄει ενός των Ιδαίων Δακτύλων, υφ' ων και εκαθάρθη τη κεραυνίᾳ λίθῳ, έωθεν μέν παρὰ θαλάττῃ πρηνὴς ἐκταθείς, νύκτωρ δε παρά ποταμώ αρνειού μέλανος μαλλοίς εστεφανωμένος. εις δε το Ιδαίον καλούμενον άντρον καταβὰς έρια έχων μέλανα τας νομιζομένας τρις εννέα ημέρας εκεί διέτριψεν καὶ καθήγισεν τω Διί τον τε στορνύμενον αυτώ κατ' έτος θρόνον εθεάσατο,..επίγραμμά τ' ενεχάραξεν επὶ τω τάφῳ επιγράψας ‘Πυθαγόρας τω Διὶ’, ου ἡ αρχή ώδε θανὼν κείται Ζάν, ον Δία κικλήσκουσιν…..». (Πορφύριος, ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΒΙΟΣ 17,1-5).

Μετάφραση: « Όταν έφθασε (ο Πυθαγόρας) στην Κρήτη, πήγε και συνάντησε τους μύστες του Μόργη, που ήταν ένας από τους Δακτύλους της Ίδης. Αυτοί του έκαναν καθαρμούς με την πέτρα του κεραυνού : από τα χαράματα ξαπλωμένος μπρούμυτα στην ακροθαλασσιά, τη νύχτα πάλι στην όχθη του ποταμού, στεφανωμένος με μαλλιά μαύρου αρνιού. Έπειτα κατέβηκε σ' ένα σπήλαιο, το λεγόμενο Ιδαίο άντρο, κρατώντας στα χέρια του μαύρο μαλλί. Έμεινε εκεί τις καθιερωμένες από το τελετουργικό 3Χ 9 = 27 ημέρες, πρόσφερε θυσίες στον Δία και είδε το θρόνο που στρώνεται κάθε χρόνο προς τιμήν του Χάραξε δε κι ένα επίγραμμα στον τάφο του, με τίτλο «Ο Πυθαγόρας στον Δία», που άρχιζε έτσι: Ενθάδε κείται ο Ζαν, που τον ονομάζουν Δία». ( Πορφύριος ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΒΙΟΣ 17,1-5).

Επίσης ο Φλωρεντιανός ιερωμένος Χριστόφορος Μπουοντελμόντι (Chr. Buodelmonti Description Iles Del Arcipel/ “Περί Κρήτης») αναφέρει ότι ο ίδιος επισκέφτηκε τον τάφο του Δία στην Κρήτη το 1415. ή σωστότερα τον τάφο που του υποδείχθηκε από τους ντόπιους ως τάφος του Δία.. Ομοίως και ο Άγγλος περιηγητής ROBERT PASHLEY (Travel in Crete) περιγράφει την επίσκεψη του το 1834 στον τάφο του Δία ή σωστότερα τον τάφο που του υποδείχθηκε από τους ντόπιους ως τάφος του Δία.

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΟ ΙΔΑΙΟ ΑΝΤΡΟ ΤΟΥ ΓΙΟΥΧΤΑ

Ο τάφος του Δία, απ΄όπου έγινε η μετάσταση του Δία από τους ανθρώπους στον ουρανό -Όλυμπο, σύμφωνα με την παράδοση, βρίσκεται/ στο καλούμενο όρος του Διός ή σήμερα Γιούχτας (811 μ. ύψος), στις πρόποδες του οποίου βρισκόταν η Νεκρόπολης της Κνωσού, στα δυτικά της σημερινής πόλης των Αρχανών, πρβ:

«Έξι μίλια περίπου μακρυά από την πόλη του Χάντακα προς το νότο βρίσκεται το βουνό Δία (Γιούχτας), που εκτός από τη νότια πλευρά, περιβάλλεται από άπειρες πηγές με τελειότατο νερό. Την καλή αυτή ποιότητα του νερού είχα υπόψει μου, εγώ ο Μπασιλικάτα σαν μηχανικός στην Κυβέρνηση του εξοχότατου Γενικού Προβλεπτή κ. Φραγκίσκου Μοροζίνι, και είμουν ένας από κείνους που του ευχήθηκε να φέρει στην πόλη του Χάντακα μια από κείνες τις πηγές του βουνού αυτού, την πιο καλή και πιο πλούσια». (Στέργιου Γ. Σπανάκη, ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, Τόμος V, σελ. 20)

«Το Ηράκλειον, κτισθέν υπό των Σαρακηνών κατά τας αρχάς του Θʼ αιώνος, ωνομάσθη παρʼ αυτών Κάντακ ή Ράμπτ - ελ - Κάντακ (περιταφρευμένη πόλις).….Νοτιώτερον δʼ υψούται το κωνοειδές βουνόν Γιούχτας (Jupiter). Επί του βουνού τούτου κατά την παράδοσιν υπήρχεν ο τάφος του Διός. ….» (Ιωάννης Κονδυλάκης, «Το Ηράκλειο, «Εστία» 1891)

«Ο περίπατος των Ηρακλειωτών γίνεται συνήθως επί των τειχών, προ των οποίων εκτείνεται ξηρά και άδενδρος πεδιάς, απολήγουσα προς νότον εις το κωνοειδές βουνόν Γιούχταν, επί του οποίου οι αρχαίοι Κρήτες εδείκνυον τον τάφον του Διός, δι’ όπερ απεκλήθησαν ψεύσται». (Ι.. Κονδυλάκης, “To Ηράκλειο”, Εστία, αρ. φυλ. 129, 9.7.1896: 1-2)

«Dr. Joseph Hazzidakis, the President of the Cretan Syllogos at Candia, and now Ephor of Antiquities, informs me that the remains on the top of Mount Juktas are still known to the country people about as Mnima tou Za (Μνήμα του Ζα), ”(Arthur J. Evans, «Mycenaean Tree and Pillar Cult and Its Mediterranean Relations, in Τhe Journal of Hellenic Studies, Vol. 21, 1901).

«Επαρχία Τεμένους ….. Όρος Διός (Ιόβα, Μαυροβούνι, Ιούχτα 2700 π.), το Αρχανών (1300 π.)….» («Γεωγραφία της Κρήτης», διδασκάλου Εμμ Σ. Λαμπρινάκη δασκάλου του εν Ρεθύμνου Προτύπου, έκδοση Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης 1890)

Ο Γιούχτας στα αρχαία ελληνικά λεγόταν «όρος του Διός» και από τους Ιταλούς (Ενετούς κ.α.) λεγόταν monti di Jove / monti di Giove / monti Jupitter / monti Jucta ….., επειδή εκεί υπήρχε η νεκρόπολη της Κνωσού όπου λεγόταν ότι θάφτηκε ο Δίας, αλλά και επειδή η κορυφογραμμή του όρους αυτού, όταν τη βλέπει κανείς από το Ηράκλειο, σχηματίζει το σώμα-κεφάλι ηλικιωμένου ανθρώπου σε ύπτια θέση, ως αυτή του νεκρού Δία στον τάφο, . απ όπου και η ονομασία Γιούχτας.

Δεν είναι αληθές ότι η ονομασία «Γιούχτας» είναι τούρκικη, που προέρχεται «από παράφραση της αρχαίας ελληνικής ονομασίας του βουνού, που ήταν “Ιυττός” > Ιυκτός > Γιούχτας - Juktas», καθώς ισχυρίζονται μερικοί, γιατί ούτε ετυμολογικά φαίνεται να είναι αυτό ορθό ούτε και υπάρχουν αρχαίες πηγές που λένε κάτι τέτοιο ή που να λένε ότι το βουνό αυτό αρχικά λεγόταν «Ιυτός» . Η πραγματικότητα είναι ότι λέξη Γιούχτας είναι ιταλοελληνική και σύνθετη-συμφυρμός από τις απλέ λατινικές λέξεις: Ju(ppiter) + jacet > Juctas > Γιούχτ-ας = ο Δίας/Ζαν κείται ωδε. Στα ιταλικά-λατινικά Ju και Jove , jovis, Jovem = Δίας ή άλλως Ζεύς ή Ζαν, ενώ Ju-ppiter = ο Δίας πατέρας. Επίσης στα λατινικά η λέξη Jacet (γ’ ενικό πρόσωπο του jaceo,cui,citum) = κείμαι χαμαί, εν τη κλίνη, κατάκειμαι, τέθνηκα, pro patria jacent = έπεσε, πέθανε υπέρ πατρίδος. Ειδικότερα η λέξη Γιούχτας (= «Δίας κείται ώδε») προήλθε από μεταγλώττιση στα λατινικά της φράσης του επιγράμματος που αναφέρει ο Πορφύριος ότι κατέθεσε ο Πυθαγόρας στον τάφο του Δία και έγραφε: «ώδε θανὼν κείται Ζάν, ον Δία κικλήσκουσιν» = Λατινικά: «HIC ZAN JACET QUEM JOVEM VOCANT» ( Flaminio Cornaro, Creta Sacra, 1755, I, 60)

ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΟΤΙ:

1) Λέγεται ότι η μορφολογία του βουνού, που μοιάζει με άντρα μέσα σε ταφο, οδήγησε τη λαϊκή φαντασία στη δημιουργία μύθου σχετικά με την ύπαρξη του τάφου εκεί του Δία. Ωστόσο, αφού οι αρχαίοι συγγραφείς λένε ότι ο Δίας υπήρξε και αφού και στο ορος Γιούχτα υπήρχε η νεκρόπολη της Κνωσσού, άρα δεν αποκλείεται πράγματι εκεί να ενταφιάστηκε σε σπήλαιο ο Δίας, όπως ο Χριστός σε σπήλαιο στην Ιερουσαλήμ.

2) Δεν είναι αληθές ότι ο τάφος του Δία βρισκόταν στο σπήλαιο του Ψηλορείτη, καθώς ισχυρίζονται μερικοί, επειδή από τη μια ο Πορφύριος («Βίος Πυθαγόρου») λέει ότι ο τάφος του Δία ήταν μέσα στο «Ιδαίο άντρο και από την άλλη κατά τους ισχυριζόμενους το όρος Ψηλορείτης λέγεται και Ίδη ή Ψηλορείτης. Και δεν είναι αλήθεια, γιατί:

Α) Ο Στράβων (, Ι, C 471, ΙΙΙ 20 και C 473, ΙΙΙ, 22). αναφέρει ότι με την ονομασία Ίδη ή Ιδαία όρη δεν ονομάζεται ο Ψηλορείτης ή τουλάχιστον μόνο αυτός, αλλά όλη η οροσειρά όπου ανήκει και η Δίκτη, ακόμη και ο λόφος Πύτνα όπου ο Κουρήτης Κύρβας έκτισε την Ιεράπυτνα, πρβ: «Ίδη όρος υπάρχει στην Τρωάδα και στην Κρήτη. Δίκτη είναι τόπος στη Σκηψία και όρος στην Κρήτη. Λόφος της Ίδης είναι η Πύτνα, απ’ όπου και η Ιεράπυτνα η πόλη ……. Οι διάφορες κορυφές της Ίδης, που ήταν όλες αφιερωμένες στη μητέρα των θεών (τη Ρέα), λέγονταν Δάκτυλοι……..» (Στράβων, Ι, C 471, ΙΙΙ 20 και C 473, ΙΙΙ, 22).

Β) Ο Διόδωρος Σικελιώτης (3. 61) αναφέρει ότι η Κρήτη παλιά, λεγόταν και με το όνομα Ιδαία οπότε Ιδαίο άντρο λέγεται κάθε σπήλαιο επί της Κρήτης. Για τον ίδιο λόγο Ίδη ή Ιδαία όρη = τα Κρητικά όρη, Ιδαίοι Δάκτυλοι = οι Κρητικοί Δάκτυλοι, Ιδαίος Ηρακλής = ο Κρητικός Ηρακλής (ο ιδρυτής των Ολυμπιακών αγώνων) κ.α.

Γ) Η παράδοση , Ελλήνων και Ιταλών, αναφέρει ότι ο Δίας θάφτηκε στο Γούχτα, που ονομάστηκε έτσι απο το Jupitter/ Jovis + Jacet = ο Δίας ενθάδε κείται (= το επίγραμμα που αναφέρει ο Πορφύριος), πρβ:

«Όρος του Διός (ή του Ιόβα). Μετά δύο ήμισυ ώρας προς Μεσημβρίαν της πόλεως Χάνδακος ευρίσκεται άλλο (όρος), το οποίον ονομάζεται από μεν τους Ολλανδούς Moses tempel, δηλ. Ναός του Μωυσέως, από δε τους Ιταλούς Monte Jove, επειδή νομίζουσι, ότι ο Ζευς ετάφη εκεί» («Ακριβής περιγραφή της Κρήτης του Dapper Olfert 1636-1689, μετάφραση Μ. Βερνάρδου του Κρητός)

3) Δεν είναι αληθές ότι στο όρος Γιούχτα τελούσαν οι Μινωίτες ανθρωποθυσίες, όπως ισχυρίζεται ο αρχαιολόγος Γ. Σακελλαράκης, με το αιτιολογικό ότι στη βόρεια πλευρά του Γιούχτα, στη θέση Ανεμόσπηλια, βρέθηκε μινωικό ιερό καταστραμμένο, μέσα στο οποίο βρέθηκαν τέσσερεις ανθρώπινοι σκελετοί και για τους οποίους ο Σακελλαράκης υπολογίζει ότι τελούσαν εκεί ανθρωποθυσία κατά τη στιγμή του σεισμού και πέφτοντας το κτίριο τους σκότωσε. Η πραγματικότητα είναι ότι στο όρος Γιούχτας ( στη θέση Ανεμόσπηλια, στη θέση Φουρνί κ.α.) υπήρχε η νεκρόπολη της Κνωσού με ιερά και θολωτούς τάφους κ.α. οπότε έναν από τους εκεί τάφους ο Σακελλαράκης τον πέρασε για ιερό που έπεσε και πλάκωσε κάποιους που κάνανε εκεί θυσία. Πιθανόν να έγινε και σεισμός και να έπεσε κάποιο ιερό και πλάκωσε τους εκεί ευρισκόμενους, όμως όχι και ότι εκεί γινόταν ανθρωποθυσίες όπως εικάζει ο αρχαιολόγος Γ. Σακελλαράκης. Αυτό θα μπορούσαμε να το λέγαμε, αν απο τη μια υπήρχαν αρχαίες πηγές που να λένε κάτι τέτοιο και από την άλλη αν βρίσκαμε εκεί κάποιο νεκρό πάνω σε πυρά, όμως κάτι τέτοιο δε συμβαίνει. Απλά στα αρχαία κείμενα γίνεται λόγος για εντολές να κάνει κάποιος μια ανθρωποθυσία (Θυσία Ιφιγένειας, Θυσία Αβραάμ κ.α.), όμως αυτές από τη μια ήταν εκτός Κρήτης και από την άλλη ήταν για δοκιμή της πίστη και που καμία από αυτές δεν εκτελέστηκε τελικά..

Ε. Ο ΟΛΥΜΠΟΣ ΚΡΗΤΑΣ ΚΑΙ Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑ

Ο μυθογράφος Πτολεμαίος, ο επονομαζόμενος Χέννος ή Χήννος ο Αλεξανδρεύς, γιος του Ηφαιστίωνος, στο «Περί της εις πολυμάθειαν κοινής ιστορίας» (Bibliothèque de Photius 190. Ptolémée Chennus, Nouvelle Histoire), αναφέρει ότι στην Κρήτη υπάρχει ο τάφος του Δία στην Κρήτη, μόνο που δεν είναι του Δία, αλλά του Ολύμπου του Κρητός, ο οποίος ήταν εκείνος που παρέλαβε από τον Κρόνο το Δία και τον δίδασκε περί τα θεία και συνάμα τον έτρεφε και τον οποίο ο Δίας σκότωσε με κεραυνό, επειδή υπέθεσε ότι είχε ωθήσει τους Γίγαντες να του επιτεθούν, όμως μετά, επειδή τον έτρωγαν οι τύψεις και από τη στιγμή που δεν μπορούσε να κατευνάσει τη θλίψη του με κανέναν άλλο τρόπο, έδωσε το όνομά του στον τάφο του θύματός του, πρβ: << Ως ο εν Κρήτη τάφος λεγόμενος του Διός Ολύμπου του Κρητός έστιν όσπερ του Κρόνου λαβών τον Δία έτρεφέ τε και επαίδευε τα θεία, αλλά γάρ βάλλει, φησίν, ὁ Ζεύς τον τροφέα και διδάσκαλον κεραυνώ, ότι δη τους Γίγαντας αυτού τη βασιλείᾳ επιθέσθαι υπετίθετο. Αλλά βαλὼν και νεκρὸν έχων μετεμελείτο. Μη έχων δ´ άλλως το πάθος εκκλίναι, δίδωσι το ίδιον όνομα τω τάφῳ του ανῃρημένου>>. (Bibliothèque de Photius 190. Ptolémée Chennus, Nouvelle Histoire).

Σημειώνεται ότι το παραπάνω γεγονός δεν αναφέρεται σην ελληνική μυθολογία. Προφανώς είναι παρμένο από τη μυθολογία των Λιβύων – Αιγυπτίων , αφού εκεί, όπως μας πληροφορεί ο Διόδωρος (5.61 κ.α.), με την ονομασία Όλυμπος λεγόταν ο κηδεμόνας του Δία, ενώ στην ελληνική μυθολογία Όλυμπος ονομάζεται το υψηλότερο βουνό, στου οποίου τη κορφή (που βρίσκεται μεταξύ γης και ουρανού) πάνε οι ψυχές όσων φεύγουν απο τη γη και έχουν κάνει ευεργεσίες στη γη, ήτοι αυτοί που ανακηρύσσονται Ολύμπιοι Θεοί.

ΣΤ. Ο ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ ΚΑΙ ΤΟ «ΚΡΗΤΕΣ ΑΕΙ ΨΕΥΣΤΑΙ»

Ο μυθογράφος Πτολεμαίος. Χέννος ή Χήννος ο Αλεξανδρεύς, γιος του Ηφαιστίωνος, στο «Περί της εις πολυμάθειαν κοινής ιστορίας» (Bibliothèque de Photius 190. Ptolémée Chennus, Nouvelle Histoire) (2^ος αι. μ.Χ.) αναφέρει, επικαλούμενος τον Αθηνόδωρο, ότι το «Κρήτες αεί ψεύσται» ειπώθηκε για τον Ιδομενέα. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι ο Ιδομενέας είχε οριστεί ως κριτής, σε κάποιο διαγωνισμό καλλιστείων μεταξύ της θεάς Θέτιδας (μητέρας του Αχιλλέα) και της Μήδειας (της μάγισσας) όπου ο Ιδομενέας, αν και η Μήδεια, κατ΄ αυτήν, ήταν ομορφότερη από την αντίπαλό της, βράβευσε τη Θέτιδα. Η κρίση αυτή στάθηκε μοιραία, λέει, για τους Κρήτες, καθώς η Μήδεια οργισμένη καταράστηκε τον Ιδομενέα και είπε: “Κρήτας αεί ψεύσται και επάρασθαι αυτώ μηδέποτε αλήθειαν ειπείν, ώσπερ επί της κρίσεως εποίησεν...”,πρβ:«Ως Αθηνόδωρος ὁ Ἐρετριεὺς εν ογδόῳ υπομνημάτων φησὶ Θέτιν καὶ Μήδειαν ερίσαι περὶ κάλλους εν Θεσσαλία, καὶ κριτὴν γενέσθαι Ιδομενέα, και προσνείμαι Θέτιδι την νίκην, Μήδειαν δ´ οργισθείσαν ειπείν Κρήτες αεί ψεύσται, και επαράσασθαι αυτώ μηδέποτε ἀλήθειαν ειπείν, ώσπερ επί τής κρίσεως εποίησε· και εκ τούτου φησὶ τοὺς Κρῆτας ψεύστας νομισθήναι. Παρατίθεται δε ιστορούντα τούτο ὁ Αθηνόδωρος Αντίοχον ἐν δευτέρω των κατά πόλιν μυθικών». (Bibliothèque de Photius 190. Ptolémée Chennus, Nouvelle Histoire).

Από την άλλη το λεξικό Σουίδα αναφέρει ότι το «Κρητίζειν το ψεύσεσθαι» ειπώθηκε για τον Ιδομενέα , όμως για άλλο λόγο. Αναφέρει ότι του είχε ανατεθεί από τους Έλληνες βασιλιάδες, η διανομή των λαφύρων από την άλωση της Τροίας, όμως αυτός απέκρυψε τα περισσότερα, γιατί τα κράτησε για τον εαυτό του: «Κρητίζειν το ψεύσεσθαι. Ιδομενεύς γαρ επιτραπείς τον υπό των λαφύρων χαλκόν διανείμαι, τον άριστον αυτώ εξείλετο. Και έτερα παροιμία «κρητίζειν προς Κρήτας», επειδή ψεύστες και απατεώνες εισί» (Suidae lexicon ex recogn. I. Bekker)

Σημειώνεται ότι τα παραπάνω γεγονότα με τον Ιδομενέα δεν τα αναφέρει ο Όμηρος, δηλαδή ο συγγραφέας απ΄όπου γνωρίζουμε τον Τρωικό πόλεμο, Από την άλλη οι παραπάνω συγγραφείς , όπως φαίνεται απο τα κείμενά τους, αγνοούν ότι εκείνος που είπε πρώτος ότι οι Κρήτες είναι ψεύτες είναι ο Καλλίμαχος και προ αυτού κάνουν εικασίες που δεν ευσταθούν.

Ζ. Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ, ΤΟ «ΚΡΗΤΕΣ ΑΕΙ ΨΕΥΣΤΑΙ», ΚΑΙ Ο ΕΠΙΜΕΝΙΔΗΣ

Ι. Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ «ΚΡΗΤΕΣ ΑΕΙ ΨΕΥΤΑΙ»

Ο χαρακτηρισμός «Κρήτες αεί ψεύσται» αναφέρεται και από τον Απόστολο Παύλο στην «Προς Τίτον Επιστολή» και πάλι για θρησκευτικούς λόγους, όμως όχι ως δική του διαπίστωση, αλλά άλλου , τον οποίο απλά και αμυδρά τον «φωτογραφίζει», ώστε να μη φανεί ότι ψεύδεται. Συγκεκριμένα στην επιστολή αυτή ο Απόστολος Παύλος , πέραν των άλλων, πληροφορεί τον Τίτο το τι εκείνος γνωρίζει να λέγεται για τους Κρήτες, μεταξύ των οποίων και το «Κρήτες αεί ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί», χαρακτηρισμό που έχει πει, λέει, κάποιος απ’ αυτούς που τον έχουν και ως δικό τους προφήτη οι ανυπότακτοι, οι ματαιολόγοι και οι φρενοαπάτες των Κρητων, ώστε με αυτές τις πληροφορίες ο Τίτος να κάνει σωστή επιλογή Πρεσβυτέρων κλπ, πρβ:

«….. Εισί γὰρ πολλοί και ανυπότακτοι, ματαιολόγοι και φρεναπάται, μάλιστα οι εκ περιτομής, ους δει επιστομίζειν, οίτινες όλους οίκους ανατρέπουσι διδάσκοντες α μη δει αισχρού κέρδους χάριν. Είπε τις εξ αυτών, ίδιος αυτών προφήτης: Κρήτες αεί ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί. Η μαρτυρία αύτη εστίν αληθής. Δι' ην αιτίαν έλεγχε αυτούς αποτόμως, ίνα υγιαίνωσιν εν τη πίστει, μη προσέχοντες Ιουδαϊκοίς μύθοις και εντολαίς ανθρώπων αποστρεφομένων την αλήθειαν…».

Μετάφρασή: Δια τούτο ακριβώς σε άφησα, διερχόμενος από την Κρήτη, δια να οργανώσεις καλύτερα και συμπληρώσεις όσα εγώ βιαζόμενος να φύγω παρέλειψα, και να εγκαταστήσεις σε κάθε πόλη πρεσβυτέρους, όπως εγώ σε διέταξα. Και προκειμένου να εκλέξεις πρεσβύτερο, θα εξετάζεις πρώτον, εάν κανείς είναι ανεπίληπτος και ακατηγόρητος, σύζυγος μιας γυναικός εις ενός γάμου κοινωνίαν, εάν έχει παιδιά πιστά στο Χριστό, τα οποία δεν κατηγορούνται ως άσωτα η ανυπότακτα. Διότι πρέπει ο επίσκοπος, υπό την ιδιότητά του ως επιστάτη εκ μέρους του Θεού, να είναι έμεμπτος και ακατηγόρητος, όχι αυθάδης ούτε ευερέθιστος και οργίλος, να μη είναι φίλος του κρασιού, να μη χειροδικεί, να μη επιδιώκει παράνομα και αισχρά κέρδη. Αλλά να είναι φιλόξενος, φιλάγαθος, συνετός και φρόνιμος, δίκαιος, ευλαβής και σεμνός, εγκρατής, να κρατεί καλά και να μένη προσηλωμένος στον αξιόπιστο λόγο, τον σύμφωνο με την διδαχή του Κυρίου και των Αποστόλων, για να είναι έτσι ικανός και δυνατός να νουθετεί, να προτρέπει σύμφωνα με την ορθή και αγία διδασκαλία, ακόμη δε και να αποστομώνει τους αντιλέγοντας, αποδεικνύων ανυπόστατα τα λόγια των..

Διότι υπάρχουν και πολλοί ανυπότακτοι (στην αλήθεια του Ευαγγελίου), ματαιολόγοι και φρεναπάταες (άλλοι δε που διδάσκουν κούφια και επιβλαβή λόγια και παραπλανούν και σκοτίζουν τον νουν μερικών). Τέτοιοι δε προπαντός είναι αυτοί που προέρχονται από τους εκ περιτομής (Ιουδαίους). Αυτούς πρέπει ο επίσκοπος να τους αποστομώνει Αυτοί είναι εκείνοι που αναστατώνουν ολοκλήρους οικογενείας, διδάσκοντες εκείνα, που δεν πρέπει, χάριν αισχρού κέρδους. Είπε δε κάποιος ιδικός των, που τον θεωρούν ως προφήτη:· “οι Κρήτες είναι πάντοτε ψεύστες, κακά και ανήμερα θηρία, αχόρταστες κοιλιές”. Η μαρτυρία αυτή είναι αληθινή. Δια τούτο έλεγχέ τους έντονα και ανοικτά, δια να κατορθώσουν έτσι να κρατήσουν ανόθευτη και υγιή την πίστη, χωρίς να δίδουν καμίαν προσοχή στους ιουδαϊκούς μύθους και στις εντολές ανθρώπων, που αποστρέφονται την αλήθεια.

ΙΙ. Ο ΕΠΙΜΕΝΙΔΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΦΙΣΜΑ ΕΠΙΜΕΝΙΔΗ

Επειδή ο Απόστολος Παύλος δεν ονομάζει τον προφήτη που λέει ότι είπε τη φράση «Κρήτες αεί ψεύσται…..», ο θεολόγος Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (Titus Flavius Clemens) 150 - 216 μ.Χ.) αναφέρει ότι την έχει ο Επιμενίδης που ήταν ένα απο τους 7 (αντί του Περίανδρου) ή τους 11 σοφούς της αρχαίας Ελλάδος: «….τον δὲ έβδομον (σοφον) οι μεν Περίανδρον είναι λέγουσιν τον Κορίνθιον οι δε Ανάχαρσιν τον Σκύθην οι δε Επιμενίδην τον Κρήτα, [όν ῾Ελληνικόν οίδε προφήτην,] ου μέμνηται ὁ απόστολος Παύλος εν τηι προς Τίτον επιστολήι…..». (Titus Flavius Clemens Stromata I, 59,1-2).

Πάντως σύγγραμμα του Επιμενίδη ή απόσπασμά του σε βιβλίο άλλου συγγραφέα που να αναφέρει τους Κρήτες ψεύτες. δεν υπάρχει. Έπειτα παρατηρώντας προσεχτικά τα όλα λεγόμενα του Απόστολου Παύλου βλέπουμε ότι δε μιλά ξεκάθαρα για Κρητικό που είπε το «Κρήτες αεί ψεύσται», αλλά μιλά για κάποιον που τον έχουν ως προφήτη οι ανυπότακτοι, ματαιολόγοι και οι φρενοαπαατεώνες λαοπλάνοι της Κρήτης, άρα ο Παύλος εννοεί τον Καλλίμαχο, που αυτός και έκανε ραδιουργίες υπερ του Αμμωνα Δία και έχει πει τους Κρήτες ψεύτες κ.α., όπως είδαμε πιο πριν.

Ωστόσο, επειδή ο θεολόγος Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (Titus Flavius Clemens) 150 - 216 μ.Χ.) αναφέρει ότι τη φράση «Κρήτες αεί ψεύσται» την είπε ο Επιμενίδης που ήταν Κρητικός, υπολογίζεται ότι αυτή ειπώθηκε ως σόφισμα, το λεγόμενο παράδοξο σόφισμα του Επιμενίδη. Ειδικότερα ο Κρητικός μεταφραστής και συγγραφέας Μανουήλ Βεναρδος στο «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ» (1846) αναφέρει ότι πιθανολογεί πως οι Αθηναίοι επί Σόλωνα κάλεσαν τον Επιμενίδη, κατά συμβουλή του Μαντείου των Δελφών, να εξαγνίσει την πόλη τους από τον λοιμό που τους βασάνιζε, επειδή οι θεοί είχαν θυμώσει μαζί τους λόγω του Κυλώνειου άγους. Ενώ λοιπόν ο Επιμενίδης εξάγνιζε την πόλη και συγχρόνως προσπαθούσε να συνετισθούν οι Αθηναίοι λέγοντας τους ότι ο Δίας θα τους τιμωρούσε περισσότερο όχι μόνο στην παρούσα αλλά και στη μέλλουσα ζωή, αυτοί του απάντησαν ότι Δίας δεν υπάρχει, διότι οι Κρητικοί λένε ότι πέθανε και τάφηκε στην Κρήτη. Τότε, λέει, ο Επιμενίδης, για να αναιρέσει αυτό που υποστήριζαν οι Κρητικοί, (ότι Δίας πέθανε…) δηλαδή να διαψεύσει τους Κρητικούς, απάντησε στους Αθηναίους με ένα άλλο ψέμα με τη φράση «Κρήτες αεί ψεύσται κακά θηρία, γαστέρες αργαί».

Σημειώνεται επίσης ότι στο κεφάλαιο της Λογικής, που διδάσκονταν επι εποχής μου στα Λύκεια, αναφέρεται η πρόταση «Ο Επιμενίδης είπε: Πας Κρης ψεύτης», ως παράδειγμα μη λογικής πρότασης (γιατί δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως αληθής ή μόνο ως ψευδής). Αυτό είναι ένας λόγος να ισχυριστούμε πως ο χαρακτηρισμός «ψεύτες» των Κρητικών δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Ο Επιμενίδης ο κρητικός είπε πως κάθε κρητικός είναι ψεύτης, άρα είναι και αυτός ψεύτης. Αλλά αν ο Επιμενίδης είναι ψεύτης, τότε αυτό που είπε δεν είναι ισχύει. Συνεπώς κάθε κρητικός, άρα και ο Επιμενίδης, δεν είναι ψεύτης. Αλλά αφού δεν είναι ψεύτης, τότε κάθε κρητικός, άρα και ο Επιμενίδης, ό,τι λέει ισχύει... Αυτός είναι ο περίφημος φαύλος κύκλος!

ΙΙΙ. ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΟΙ ΚΡΗΤΕΣ, ΑΛΛΑ ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ «ΑΕΙ ΨΕΥΣΤΑΙ, ΚΑΚΑ ΘΗΡΙΑ, ΓΑΣΤΕΡΕΣ – ΑΡΓΑΙ»

Ο Απόστολος Παύλος, όπως είδαμε πιο πριν, στην «Προς Τίτον επιστολή» του αναφέρει ότι κάποιος που τον έχουν για προφήτη οι ανυπότακτοι, οι ματαιολόγοι και οι φρενοαπάτες της Κρήτης είπε για τους Κρήτες: «Κρήτες αει ψεύσται, κακά θηρία , γαστέρες – αργαί» (= σε νέα ελληνική): «Οι Κρήτες είναι ψεύτες, κακά θηρία, κοιλιές οκνηρές, που θέλουν να τρώνε χωρίς να εργάζονται.».

Και αυτό απο μια άποψη είναι κάτι σωστό, μόνο που ισχύει για όλους τους λαούς, για όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο για τους Κρήτες,.. Όλοι μας, πλην των ιερομονάχων, και παρά το ότι όλες οι θρησκείες λένε να κάνουμε το αντίθετο, θέλουμε να γίνουμε Πρόεδροι, Προθυπουργοί, Βασιλιάδες κ.α. Όλοι μας από τη μια θέλουμε να μην εργαζόμαστε και από την άλλη να να έχουμε δούλους να μας υπηρετούν, να έχουμε ωραία και πολλά φαγητά, ωραία και πολλά σπίτια, ωραία και πολλά ρούχα, ωραίους και πολλούς συζύγους και μάλιστα πιστούς κ.α. και όχι μόνο αυτά, Θέλουμε και επιπλέον όλα αυτά να μην τα έχουν άλλοι άνθρωποι, για να μας θαυμάζουν και να μας προσκυνούν. Ενδεικτική υπενθύμιση: Οι Έλληνες εκστράτευσαν εναντίον των Τρώων και των συμμάχων τους, επειδή ερχόταν στην Ελλάδα και μέχρι και τις γυναίκες άρπαζαν και προ αυτού είχαν χαρακτηριστεί και βάρβαροι, Οι Μακεδόνες με τη βοήθεια των άλλων Ελλήνων πλην Σπαρτιατών εκστράτευσαν εναντίον των Περσών και των συμμάχων τους, γιατί είχαν έρθει στην Ελλάδα με τον Ξέρξη , για να τους υποδηλώσουν. Οι Ρωμαίοι υποδούλωσαν όλο σχεδόν τον αρχαίο γνωστό κόσμο, για να τον εκμεταλλεύονται ή για να τον κυβερνούν όπως νόμιζαν αυτοί σωστά. Οι Τούρκοι έκαναν δούλους όσους λαούς μπόρεσαν και όσους τους αντιστάθηκαν τους αφάνισαν, όπως π.χ. τα έθνη του Βυζαντίου: Έλληνες, Αρμένιους κ.α., Για τον ίδιο λόγο για τους Γερμανούς ’έγιναν ο Α’ και Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κ.α.

Η. ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ: ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΟΙ ΚΡΗΤΕΣ, ΑΛΛΑ ΟΛΑ ΤΑ ΕΘΝΗ (ΑΘΗΝΑΙΟΙ, ΘΗΒΑΙΟΙ ΚΛΠ) ΨΕΥΔΟΝΤΑΙ

Κατά την περίοδο επικράτησης του χριστιανισμού (1^ος – 4 αι. μ.Χ.), περίοδο όπου καυτηριάζονταν όλα τα κακώς κείμενα της παλιότερης θρησκείας, ακούστηκαν και χιουμοριστικές κριτικές, σχετικά με τον τάφο του Δία. .Για παράδειγμα ο σκωπτικός φιλόσοφος Λουκιανός ο Σαμοσατέας (125 - 180 μ.Χ). στο «Φιλοψευδής ή Απίστων» («Τυχιάδης και Φιλικλείς»), όπου καυτηριάζει χιουμοριστικά τα επιλήψιμα που πιστεύουν οι άνθρωποι για τους θεούς. λέει ότι όλα τα έθνη κοινά και δημόσια ψεύδονται, όπως οι Κρήτες, που διακηρύσσουν ότι στο νησί τους υπάρχει τάφος του Διός και δεν ντρέπονται γι’ αυτό, οι Αθηναίοι, που λένε ότι φύτρωσαν απο τη γη όπως τα λάχανα, οι Θηβαίοι, που λένε ότι προήλθαν από δόντια φιδιού που σπάρθηκαν, πρβ

:«….Καίτοι τα μεν των ποιητών ίσως μέτρια, το δε και πόλεις ήδη και έθνη όλα κοινή και δημοσίᾳ ψεύδεσθαι πως ου γελοίον; εἰ Κρήτες μεν τον Διός τάφον δεικνύντες ουκ αισχύνονται, Αθηναίοι δὲ τὸν Εριχθόνιον εκ τής γης αναδοθῆναί φασιν καὶ τοὺς πρώτους ανθρώπους εκ τής Αττικής αναφύναι καθάπερ τα λάχανα, πολύ σεμνότερον ούτοι γε των Θηβαίων, οι εξ όφεως οδόντων Σπαρτούς τινας αναβεβλαστηκέναι διηγούνται…..».

Επίσης ο Λουκιανός ο Σαμοσατέας στα έργα του «Περί Θυσιών» και «Ζευς Τραγωδός»:, όπου καυτηριάζει χιουμοριστικά τα επιλήψιμα που πιστεύουν οι άνθρωποι κατά τις θυσίες κ.α., λέει και τα εξής σκωπτικά:

«… οι δ’ αυ Κρήτες ου γενέσθαι παρ’ αυτοίς ουδέ τραφήναι μόνον τον Δία λέγουσιν, αλλά και τάφον αυτού δεικνύουσι, και ημείς, άρα τοσούτον ηπατήμεθα χρόνον οίδμενοι τον Δίαν βροντάν τε και ύεειν και τ’ άλλα πάντα επιτελείν, ο δε ελελήθει πάλαι τεθνεώς παρά Κρησί τεθαμμένος.»

Μετάφραση: Οι δε Κρήτες πάλι, δεν αρκούνται να λένε μόνο ότι σ’ αυτούς γεννήθηκε κι ανατράφηκε ο Δίας, αλλά και τάφο του Δία δείχνουν και εμείς, άρα τόσο πολύ εξαπατόμαστε νομίζοντας ότι ο Δίας βροντά, αστράφτει και βρέχει και όλα τ΄ άλλα επιτελεί, ενώ είχε πεθάνει παλιότερα χωρίς να γίνει αντηληπτό και είχε ταφεί από τους Κρήτες (Λουκιανός «Περι θυσιών»)

«αι πως οὐ μέλλω βροντής ακούειν, ω Τιμόκλεις; ει δ᾽ ὁ Ζευς ὁ βροντών έστι, συ άμεινον αν ειδείης εκείθεν πόθεν παρά των θεών αφιγμένος· επεί οι γε εκ Κρήτης ήκοντες άλλα ημίν διηγούνται τον τάφον τινά κείθι δείκνυσθαι και στήλην εφεστάναι δηλούσαν ως ουκέτι βροντήσειεν αν ο Ζευς πάλαι τεθνεώς».

Μετάφραση:: «….. Αυτοί, βέβαια, που έχουν έρθει απ' την Κρήτη άλλα μας λένε, τάφο εκεί δείχνουν και στήλη έχουν στήσει, που λέει πως ο Δίας δεν μπορεί πια να βροντήξει, αφού καιρό είναι πεθαμένος». (Λουκιανός «Ζευς Τραγωδός»)

Ομοίως ο αρχαίος συγγραφέας Νόννος (5ος αι. μ.Χ.) στα ««Διονυσιακά» λέει τα ίδια περίπου με το Λουκιανό, πρβ: «επεί οι γε, εκ Κρήτης ήκοντες άλλα ημίν διηγούνται, τάφον τινά εκείθι δείκνυσθαι και στήλην εφιστάναι δηλούσαν, ως ουκέτι βροντήσειεν αν ο Ζευς πάλαι τεθνεώς

Μετάφραση: «αυτοί, βέβαια, που έχουν έρθει απ' την Κρήτη άλλα μας λένε, τάφο εκεί δείχνουν και στήλη έχουν στήσει, που λέει πως ο Δίας δεν μπορεί πια να βροντήξει, αφού καιρό είναι πεθαμένος.»

Ομοίως ο Τατιανός (2ος αι. μ.Χ.) στο «Oratio ad Graecos» αναφέρει: «και τας περί των κατ' Αίγυπτον θεών δόξας Απίωνος έχοντες παρ' εαυτοίς ως αθεωτάτους ημάς εκκηρύσσετε τάφος του Ολυμπίου Διός καθ΄υμάς δείκνυται, κάν ψεύδεσθαί <υμων> τις τους Κρήτας λέγη των πολλών θεών ἡ ομήγυρις ουδέν έστιν· καν ὁ καταφρονών αυτών Επίκουρος δᾳδουχή, τους άρχοντας οδύνες πλέον σέβω τοῦ θεοῦ….

Ο Γιούχτας όπως φαίνεται από το Ηράκλειο

ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ

γέφυρα Αναποδάρη

Η ενετική γέφυρα Αναποδαρη πριν απο τα Καστελιανά Μονοφατσίου επί Γερμανικής Κατοχής

0158

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ:

Ο συγγραφέας Αδαμάντιος (Μάκης) Γ. Κρασανάκης έχει γράψει πάρα πολλές μελέτες και άρθρα, που έχουν δημοσιευτεί στις Κρητικές και Αθηναϊκές εφημερίδες, καθώς και πάρα πολλά άλλα βιβλία, όπως τα εξής:

1. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

2. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ (ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΡΑΦΗΣ)

3. Η ΝΑΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

4. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

5. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΡΗΤΟΡΙΚΗ

6. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ, ΚΑΝΤΑΔΑ, ΡΙΜΑ, ΡΙΖΙΤΙΚΟ, ΑΜΑΝΕΣ ΚΛΠ

7. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

8. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ (ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΟΦΟΡΑ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ)

9. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ

10. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

11. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΩΝ ΘΕΩΝ

12. ΟΙΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΠΟΤΩΝ ΚΛΠ)